Windykacja prawna – przepisy i przebieg

Odzyskiwanie należności na drodze windykacji uregulowane jest przez przepisy prawa. Zanim zdecydujemy się na rozpoczęcie jej samodzielnie, z profesjonalną firmą, czy kancelarią, powinniśmy mieć świadomość, jak przebiega windykacja prawna. Istotne jest również zapoznanie się z odpowiednimi przepisami, które regulują cały proces windykacji. Dzięki temu unikniesz konfliktów z dłużnikiem i sprawnie odzyskasz pieniądze.

Podstawy prawne windykacji w Polsce

Windykacja prawna w Polsce opiera się na przepisach regulujących proces dochodzenia roszczeń. Aktami prawnymi w tym zakresie są Kodeks cywilny, Kodeks postępowania cywilnego, ustawa o komornikach sądowych i egzekucji, ustawa o ochronie danych osobowych (RODO), a także ustawy regulujące wysokość odsetek i inne akty prawne niebezpośrednio połączone z windykacją długów.

Kodeks cywilny (KC)

Kodeks cywilny stanowi fundament prawny windykacji. Znaleźć w nim możemy zasady określające powstanie należności, przedawnienia i odpowiedzialności za niewykonanie zobowiązania. Najważniejsze przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące windykacji obejmują:

• Art. 117 i kolejne KC — dotyczą przedawnienia roszczeń, które określa, jak długo wierzyciel może dochodzić należności przed sądem. Standardowo termin wynosi 6 lat (lub 3 lata dla roszczeń związanych z działalnością gospodarczą).

"Art. 118. Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.".

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny.

• Art. 353 KC — reguluje swobodę zawierania umów, co oznacza, że wierzyciel i dłużnik mogą uzgadniać warunki spłaty, o ile nie są one sprzeczne z prawem.

"Art. 353. § 1. Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. § 2. Świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu. Art. 3531. Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.".

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny.

• Art. 471 KC — dotyczy odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie zobowiązania, co stanowi podstawę do roszczeń odszkodowawczych.

"Art. 471. Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.".

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny.

Kodeks postępowania cywilnego (KPC)

Kodeks postępowania cywilnego reguluje procedurę sądową, czyli sposób, w jaki wierzyciel może dochodzić swoich praw na ścieżce oficjalnej. W Kodeksie postępowania cywilnego znaleźć można przepisy prawa dotyczące postępowania upominawczego oraz postępowania egzekucyjnego.

• Postępowanie upominawcze (Art. 497¹ KPC): uproszczona procedura, w której sąd wydaje nakaz zapłaty na podstawie dokumentów złożonych przez wierzyciela (np. faktur, wezwań do zapłaty).
• Postępowanie egzekucyjne (Art. 758 i kolejne KPC): określa zasady działania komorników i sposoby przeprowadzenia egzekucji, np. zajęcia wynagrodzenia dłużnika, kont bankowych czy majątku ruchomego.

Ustawa o windykacji i windykatorach

W polskim prawie nie ma ustawy regulującej dokładnie działania firm i kancelarii windykacyjnych. Prace nad projektem ustawy o działalności windykacyjnej i zawodzie windykatora na razie wstrzymano. Oznacza to, że windykatorzy działają zgodnie z przepisami prawnymi zawartych w innych ustawach i rozporządzeniach.

Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji

Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji precyzuje zasady działania komorników, którzy przeprowadzają egzekucję należności na podstawie wyroku po zakończeniu postępowania sądowego. Prowadzi to do zaspokojenia roszczenia. Komornik i egzekucja długów to jednak ostatni etap procesu windykacyjnego. Zanim będziesz mógł z niego skorzystać, będziesz musiał zakończyć drogę sądową.

Działania komornika muszą być zgodne z przepisami, a dłużnik i wierzyciel mają prawo do informacji o podejmowanych czynnościach. Dłużnik może złożyć skargę na komornika, jeśli uważa, że doszło do naruszenia przepisów. Koszty egzekucji, w tym opłaty komornicze i operacyjne, są pokrywane przez dłużnika, chyba że egzekucja okaże się nieskuteczna. Dzięki szczegółowym regulacjom ustawa równoważy interesy wierzyciela i dłużnika, zapewniając sprawiedliwy proces odzyskiwania należności.

Ustawa o ochronie danych osobowych (RODO)

W procesie windykacyjnym wierzyciel musi przestrzegać zasad ochrony danych osobowych. Dotyczy to zarówno przetwarzania danych dłużnika, jak i ich udostępniania np. firmom windykacyjnym lub prawnikom. Dłużnik musi być poinformowany o przetwarzaniu jego danych osobowych przez firmę czy kancelarię.

Inne przepisy prawa gospodarczego i podatkowego

W przypadku windykacji między przedsiębiorcami szczególne znaczenie, poza ustawami wymienionymi powyżej mają:

• Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych — określa maksymalne terminy płatności i odsetki za opóźnienia w transakcjach B2B.
• Prawo upadłościowe — gdy dłużnik ogłosi upadłość, wierzyciel może zgłosić swoje roszczenia do masy upadłości.
• Prawo restrukturyzacyjne — w przypadku ogłoszenia restrukturyzacji przez dłużnika, wierzyciel może uczestniczyć w procesie i dbać o zaspokojenie swoich roszczeń.

Znajomość powyższych przepisów pozwala nie tylko chronić interesy wierzyciela, ale także działać zgodnie z obowiązującym prawem, minimalizując ryzyko błędów proceduralnych. Zanim rozpoczniesz windykację prawną, powinieneś mieć świadomość obowiązującego prawa, a najlepiej poszukać wsparcia w kancelarii prawnej specjalizującej się w branży windykacyjnej lub w firmie o takim profilu. W ten sposób unikniesz błędów i przejdziesz sprawnie przez każdy z etapów windykacji.

Etapy windykacji prawnej — kolejność czynności windykacyjnych

Windykacja prawna w Polsce podzielona jest umownie na trzy etapy: etap polubowny, etap sądowy i etap egzekucyjny. Każdy z nich wiąże się z innymi działaniami, a odzyskanie długu może mieć miejsce, zarówno na początku tej drogi, na drodze sądowej, jak i w wyniku egzekucji.

Windykacja prawna na etapie polubownym

Etap polubowny opiera się na działaniach nieobjętych szczegółowymi regulacjami prawnymi. Na tym etapie wierzyciel może upominać dłużnika o spłacie długu, wysłać wezwanie do zapłaty (lub jeśli chodzi o nieuczciwego lokatora wezwanie do zapłaty czynszu) i prowadzić inne czynności bez ingerencji sądu. Firmy windykacyjne, które włączają się do sprawy na tym etapie, mogą zaproponować szereg działań i doprowadzić do spłaty całości zadłużenia, czy rozłożenia go na raty, przeprowadzą negocjacje z dłużnikiem. Dopilnują też procesu spłaty.

Windykacja prawna na etapie sądowym

Jeśli ściąganie długu nie powiedzie się na etapie polubownym, należy skierować sprawę do sądu. Może to być elektroniczne postępowanie upominawcze, w wyniku którego otrzymać możesz nakaz zapłaty dla swojego dłużnika. Nie wymaga on uzyskania klauzuli wykonalności, ponieważ uprawomocnia się automatycznie po 2 tygodniach, jeśli dłużnik nie złoży sprzeciwu. Zdarza się, że od wyroku zostanie wniesiony sprzeciw, wtedy w windykacji sądowej sprawa przekazywana jest do odpowiedniej instytucji. Może to wiązać się z rozpoczęciem postępowania dowodowego.

Etap sądowy może rozegrać się również w sądzie tradycyjnym, jest to tak zwane postępowanie nakazowe, które kończy nakaz zapłaty, do którego należy uzyskać klauzulę wykonalności. Cały proces wygląda podobnie, jest jednak nieco droższy niż postępowanie w e-sądzie.

Ostatni etap windykacji prawnej — egzekucja długu

Ostatnim etapem windykacji jest postępowanie egzekucyjne. Na tym etapie firma lub kancelaria windykacyjna może kontrolować oficjalne instytucje, doprowadzając do wyjawienia majątku dłużnika i egzekucji długu. Warto pamiętać o tym, że im dłużej działamy, tym wyższe będą koszty windykacji.

W polskim prawie istnieją jednak zapisy, dzięki którym wierzyciel może przeprowadzić windykację na koszt dłużnika, ponieważ to nie wierzyciel powinien ponosić odpowiedzialność finansową za zwłokę ze strony nierzetelnego kontrahenta. Pamiętaj, że skuteczną windykację prawną najlepiej przeprowadzać ze wsparciem profesjonalistów.

Skuteczna windykacja prawna z firmą windykacyjną

Jeśli masz kontrahentów, którzy zwlekają z uregulowaniem faktur, a zależy Ci na szybkim odzyskaniu długu, znajdź firmę windykacyjną, która doprowadzi do zakończenia sprawy. Oszczędzisz sobie nie tylko czasu, ale przede wszystkim stresu. Działania windykacyjne przeprowadzone zgodnie z prawem, przez profesjonalistów, pozwalają ograniczyć działania wierzyciela do minimum. Formalnościami zajmie się wyspecjalizowany przedstawiciel firmy lub kancelarii prawnej.