Zadatek a zaliczka – różnica. Co możesz odzyskać?

Większość z nas nie ma problemu, aby wyjaśnić, co to jest zaliczka. Mowa na przykład o amatorach zorganizowanej turystyki, gdzie bardzo często stosuje się zaliczkowanie. Z drugiej strony niewiele osób słyszało o zadatku, a jeśli nawet, to przeważnie myli go z zaliczką. Jaka jest różnica między zadatkiem a zaliczką? Kiedy należy Ci się zwrot? 

Zadatek a zaliczka – cechy wspólne

W tym artykule chcemy podkreślić różnicę między zadatkiem a zaliczką, ponieważ oba terminy nierzadko traktowane są jako synonimy. I to jest błąd, co nie oznacza, że obie te formy finansowania przedwstępnego nie mają ze sobą nic wspólnego. 

Zarówno w przypadku zadatku, jak i zaliczki mamy do czynienia z wpłatą części kwoty na poczet zakupu towaru lub wykonania usługi. które będą miały miejsce w późniejszym terminie. 

Jeżeli umowa została prawidłowo wykonana, wpłacone wcześniej świadczenie pieniężne, niezależnie od tego, czy będzie to zadatek czy zaliczka, musi zostać odliczone od ceny końcowej w momencie finalizacji transakcji. 

Co więcej, obie formy przedpłaty łączy ten sam cel – zabezpieczyć Ciebie lub sprzedawcę. I w zasadzie na tym kończy się ich zbieżność.

Zrozumienie różnic między zaliczką a zadatkiem okazuje się niezwykle pomocne w przypadku, kiedy umowa zostaje rozwiązana.

Co to jest zaliczka?

Pojęcie zaliczki, choć powszechnie znane, nie jest w żaden sposób uregulowane w kodeksie cywilnym. 

Fakt ten może powodować (i niekiedy to robi) powstanie problemów na gruncie rozumienia chociażby swoich praw – no bo jak mamy je znać, skoro często bazujemy jedynie na szczątkowych informacjach dostarczanych przez firmy, które wymagają przedpłat?

W związku z tym pytanie nasuwa się samo, a mianowicie – czym jest zaliczka?

Zaliczka często stanowi wygodny i zarazem nieinwazyjny dla obu stron warunek umowy przedwstępnej. Jest także w pewnym sensie przypieczętowaniem chęci skorzystania z usługi czy kupna towaru. 

Warto też podkreślić, że zaliczka nie jest zabezpieczeniem dla osoby sprzedającej, dlatego że podlega zwrotowi, gdy nie dojdzie do wykonania umowy – niezależnie z czyjej winy.

Natomiast w kwestiach spornych można powołać się na przepisy dotyczące umów wzajemnych, a dokładniej na  art. 410 § 2 kodeksu cywilnego.

Co to jest zadatek?

Zacznijmy od tego, że zadatek w odróżnieniu od zaliczki znajduje swoje prawne unormowanie w art. 394 k.c.

Zadatek bardzo chętnie stosują osoby wykonujące usługi w branży beauty. To właśnie tam odnotowuje się jeden z największych odsetków osób, które nie zjawiają się na umówioną wizytę bez jej wcześniejszego odwołania. 

Zadatkowanie chroni wówczas usługodawcę, który ma prawo otrzymany zadatek zachować, jeśli doszło do niewykonania umowy z Twojej winy.

Jednakże taka forma przedpłaty chroni też Twoje interesy, bo w razie gdyby niewykonanie umowy nastąpiło z winy sprzedawcy, zadatek podlega zwrotowi. I to na całkiem korzystnych warunkach. 

Zadatek a zaliczka – co jest zwrotne?

Zaliczka a zadatek nie są tym samym. To już wiesz.

Aczkolwiek jeżeli terminowo i bez zastrzeżeń usługa została wykonana albo towar sprzedany, to tak naprawdę nie musisz interesować się różnicami, które dotyczą głównie polityki zwrotu wpłaconych pieniędzy, jeśli któraś ze stron postanowi od zawartej umowy odstąpić.

W przeciwnym razie, gdy umowa zostanie rozwiązana, warto wiedzieć, kiedy zadatek lub zaliczka podlega zwrotowi.

Czy zaliczka jest zwrotna?

Wpłacając zaliczkę, liczysz na to, że umowa zostanie zrealizowana zgodnie z ustaleniami. Niemniej jednak życie pisze różne scenariusze, a niektóre z nich mogą uniemożliwić jej wykonanie. 

Zasady zwracania zaliczek są klarowne i łatwe do przyswojenia Wynika z nich, że:

• masz pełne prawo domagać się zwrotu zaliczki, gdy doszło do niewykonania umowy. I to niezależnie od tego, czy sytuacja ta wynikła z Twojej winy czy z winy sprzedawcy;
• zaliczka powinna zostać zwrócona niezależnie od okoliczności niezrealizowania zobowiązania, chyba że zapisy w umowie stanowią inaczej;
• jeśli umowa nie została sfinalizowana z Twojej inicjatywy, zaliczkobiorca zwracając Ci pieniądze, może odliczyć sobie określoną kwotę poniesionych wydatków w związku z realizacją niedoszłego zlecenia;
• zwrot zaliczki obejmuje wyłącznie wartość wpłaconej wcześniej kwoty.

W przypadku gdy umowa zostanie wykonana, zaliczka, o czym już wspominaliśmy, ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała. Innymi słowy – jej wartość odliczana jest od ceny końcowej za zobowiązanie, które było przedmiotem umowy.

Czy zadatek jest zwrotny?

Zadatek jest nieco bardziej skomplikowany od zaliczki. Przyczyn tego należy upatrywać przede wszystkim w samej funkcji zadatku, czyli solidnej ochronie zarówno kupującego, jak i sprzedającego.

W takim razie, w jaki sposób zadatek może chronić interesy obu stron? 

Otóż wszystko zależy od tego, z czyjej winy nie doszło do realizacji usługi czy sprzedaży towaru. Warto więc wiedzieć, że:

• jeśli sprzedający dopuści się niewykonania zobowiązania ze swojej winy, możesz domagać się zwrotu wpłaconych pieniędzy. W takiej sytuacji masz prawo żądać sumy dwukrotnie wyższej niż kwota zadatku;
• jeżeli usługodawca nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie umowy, za to wina leży po Twojej stornie, Twój zadatek przepada;
• możesz oczekiwać zwrotu zadatku, w przypadku kiedy nie doszło do wykonania umowy, a żadna ze stron nie ponosi za to winy.

Ktoś nie chce oddać zaliczki lub zadatku – co robić?

Rzeczywistość wcale nie jest tak okrutna jak nam się czasem wydaje. W związku z tym procent nieuczciwych firm, które będą chciały bezprawnie zatrzymać dla siebie przedpłatę, jest niewielki.

Lecz nie jest to równoznaczne z całkowitym brakiem na rynku tych, którzy będą chcieli wzbogacić się Twoim kosztem.

Gdy przydarzy Ci się taka sytuacja (czego oczywiście nie życzymy), warto w pierwszej kolejności spróbować wyjaśnić, co takiego się zadziało. Jeśli jest to jednorazowy proceder, to być może istnieją poważne powody, przez które nie możesz chwilowo odzyskać należności.

Jednocześnie pamiętaj, że o swoje pieniądze zawsze warto walczyć, i tak naprawdę nie ma większego znaczenia, czy jesteś kontrahentem, czy konsumentem. 

Polecamy współpracę z windykatorami z dwóch względów.:

— po pierwsze, windykowanie z firmą zewnętrzną jest efektywniejsze niż samodzielne działania ze względu na znajomość prawa czy technik polubownego odzyskiwania pieniędzy,

— zewnętrzna windykacja należności jest szybkim procesem z uwagi na wystandaryzowany i spójny schemat działania.

Sprawdź: Postępowanie windykacyjne, czyli proces windykacji w pigułce