Zadatek a zaliczka – różnica. Co możesz odzyskać?

Większość z nas nie ma problemu, aby wyjaśnić, co to jest zaliczka. Mowa na przykład o amatorach zorganizowanej turystyki, gdzie bardzo często stosuje się zaliczkowanie. Z drugiej strony niewiele osób słyszało o zadatku, a jeśli nawet, to przeważnie myli go z zaliczką. Jaka jest różnica między zadatkiem a zaliczką? Kiedy należy Ci się zwrot?

Zadatek a zaliczka – cechy wspólne

Choć zadatek i zaliczka różnią się między sobą, trzeba również przyznać, że mają cechy wspólne. Zarówno w przypadku zadatku, jak i zaliczki mamy do czynienia z wpłatą części kwoty na poczet zakupu towaru lub wykonania usługi, które będą miały miejsce w późniejszym terminie.

Jeżeli umowa została prawidłowo wykonana, wpłacone wcześniej świadczenie pieniężne, niezależnie od tego, czy będzie to zadatek, czy zaliczka, musi zostać odliczone od ceny końcowej w momencie finalizacji transakcji. 

Obie formy przedpłaty łączy ten sam cel – zabezpieczyć Ciebie lub sprzedawcę. I w zasadzie na tym kończy się ich zbieżność. Zrozumienie różnic między zaliczką a zadatkiem okazuje się niezwykle pomocne w przypadku, kiedy umowa zostaje rozwiązana. Dowiedz się, czym jest zaliczka, zanim następnym razem ją wpłacisz.

Co to jest zaliczka?

Żeby dobrze zrozumieć, czym jest zaliczka, trzeba wiedzieć, że pojęcie to nie zostało dotąd uregulowanie prawnie. Zaliczka często stanowi wygodny i zarazem nieinwazyjny dla obu stron warunek umowy przedwstępnej. Jest także w pewnym sensie przypieczętowaniem chęci skorzystania z usługi czy kupna towaru. 

Warto też podkreślić, że zaliczka, która towarzyszy zawarciu umowy, nie jest zabezpieczeniem dla osoby sprzedającej, dlatego że podlega zwrotowi, gdy nie dojdzie do wykonania umowy – niezależnie z czyjej winy. Natomiast w kwestiach spornych można powołać się na przepisy dotyczące umów wzajemnych, a dokładniej na  art. 410 § 2 kodeksu cywilnego. Na innych zasadach ogólnych działa zadatek.

Co to jest zadatek?

Zadatek to forma przedpłaty części ceny za usługę, czy towar, uiszczanej, zanim umowa zostanie zrealizowana. Zadatek w odróżnieniu od zaliczki znajduje swoje prawne unormowanie w Kodeksie Cywilnym.

"Art. 394. § 1. W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. ".

USTAWA z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny

Zadatek bardzo chętnie stosują osoby wykonujące usługi w branży beauty. To właśnie tam odnotowuje się jeden z największych odsetków osób, które nie zjawiają się na umówioną wizytę bez jej wcześniejszego odwołania. W przypadku niewykonania umowy z winy usługobiorcy (realizacja umowy jest niemożliwa, bo klient się nie pojawił) zadatek nie podlega zwrotowi.

Zadatkowanie chroni wówczas usługodawcę, który ma prawo otrzymany zadatek zachować, jeśli doszło do niewykonania umowy z Twojej winy. Jednakże taka forma przedpłaty chroni też Twoje interesy, bo obowiązek zwrotu zadatku dotyczy sprzedawcy, gdy z to jego winy nastąpiło niewykonanie umowy.

Zadatek a zaliczka – co jest zwrotne?

Zaliczka podlega zwrotowi niezależnie od tego, z czyjej winy dojdzie do niewykonania umowy przez jedną ze stron. Natomiast zadatek przepada, jeśli umowa zostanie rozwiązana z winy klienta. Co ciekawe, zadatek podlega zwrotowi w podwojonej kwocie jeśli od umowy będzie musiał odstąpić wykonawca.

Czy zaliczka jest zwrotna?

Wpłacając zaliczkę, liczysz na to, że umowa zostanie zrealizowana zgodnie z ustaleniami. Niemniej jednak życie pisze różne scenariusze, a niektóre z nich mogą uniemożliwić jej wykonanie. 

Zasady zwracania zaliczek są klarowne i łatwe do przyswojenia, wynika z nich, że:

• masz pełne prawo domagać się zwrotu zaliczki, gdy doszło do niewykonania umowy. I to niezależnie od tego, czy sytuacja ta wynikła z Twojej winy, czy z winy sprzedawcy;
• zaliczka powinna zostać zwrócona niezależnie od okoliczności niezrealizowania zobowiązania, chyba że zapisy w umowie stanowią inaczej;
• jeśli umowa nie została sfinalizowana z Twojej inicjatywy, zaliczkobiorca zwracając Ci pieniądze, może odliczyć sobie określoną kwotę poniesionych wydatków w związku z realizacją niedoszłego zlecenia;
• zwrot zaliczki obejmuje wyłącznie wartość wpłaconej wcześniej kwoty, która w przypadku niewywiązania się z umowy nie przepada.

W przypadku gdy umowa zostanie wykonana, zaliczka, ulega zaliczeniu na poczet przyszłego świadczenia strony, która go dała. Innymi słowy – jej wartość odliczana jest od ceny końcowej za zobowiązanie, które było przedmiotem umowy. Przedsiębiorcy otrzymujący zaliczki wystawiają często fakturę zaliczkową, która w razie niewykonania całości umowy może zostać skorygowana.

Zasady, które dotyczą zwrotu zadatku, są nieco bardziej skomplikowane. To czy zadatek podlega zwrotowi, uzależnione jest od tego, która strona umowy postanowiła odstąpić od jej wykonania.

Czy zadatek jest zwrotny?

Zadatek jest nieco bardziej skomplikowany od zaliczki. Przyczyn tego należy upatrywać przede wszystkim w samej funkcji zadatku, czyli solidnej ochronie zarówno kupującego, jak i sprzedającego. W przypadku zadatku wszystko zależy od tego, z czyjej winy nie doszło do realizacji usługi czy sprzedaży towaru. Warto więc wiedzieć, że:

• jeśli sprzedający dopuści się niewykonania zobowiązania ze swojej winy, możesz domagać się nie tylko zwrotu wpłaconych pieniędzy, ale według Kodeksu Cywilnego, żądać sumy nawet dwukrotnie wyższej niż kwota zadatku (w przypadku zaliczki odzyskać możesz tylko to, co wpłaciłeś);
• jeżeli usługodawca nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie umowy, za to wina leży po Twojej stornie, Twój zadatek przepada;
• możesz oczekiwać zwrotu zadatku, w przypadku kiedy nie doszło do wykonania umowy, a żadna ze stron nie ponosi za to winy.

Zdarza się, że druga strona nie chce zwrócić należnej kwoty. Warto wiedzieć, jakie mamy w takiej sytuacji prawa i gdzie się zgłosić, by odzyskać swoje pieniądze z zadatku lub zaliczki.

Ktoś nie chce oddać zaliczki lub zadatku – co robić?

Procent nieuczciwych firm, które będą chciały bezprawnie zatrzymać dla siebie przedpłatę, jest niewielki. Lecz nie jest to równoznaczne z całkowitym brakiem na rynku tych, którzy będą chcieli wzbogacić się Twoim kosztem.

Gdy przydarzy Ci się taka sytuacja (czego oczywiście nie życzymy), warto w pierwszej kolejności spróbować wyjaśnić, co takiego się zadziało. Jeśli jest to jednorazowy proceder, to być może istnieją poważne powody, przez które nie możesz chwilowo odzyskać należności.

Jednocześnie pamiętaj, że o swoje pieniądze zawsze warto walczyć, i tak naprawdę nie ma większego znaczenia, czy jesteś kontrahentem, czy konsumentem. Postępowanie windykacyjne przeprowadza się po to, by odzyskać należności od dłużnika, który zalega z płatnościami, w sposób zgodny z prawem i bez potrzeby angażowania sądu, o ile to możliwe.

Jeśli chcesz wyegzekwować zwrot zaliczki lub zadatku warto zapoznać się z ofertami profesjonalnych firm i kancelarii, które się tym zajmują na co dzień. Możesz też napisać i samodzielnie wysłać dłużnikowi wezwanie do zwrotu zaliczki. Jest to jedno ze wstępnych działań windykacyjnych, wykorzystywanych przez wierzycieli i kancelarie prawne.

Polecamy współpracę z windykatorami z dwóch względów.:

• po pierwsze, windykowanie z firmą zewnętrzną jest efektywniejsze niż samodzielne działania ze względu na znajomość prawa czy technik polubownego odzyskiwania pieniędzy,
• zewnętrzna windykacja należności jest szybkim procesem z uwagi na wystandaryzowany i spójny schemat działania.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Jakie są różnice między zaliczką a zadatkiem?

Zadatek i zaliczka to różne formy przedpłaty na poczet świadczenia strony sprzedającej towar lub usługę. Choć obie polegają na przekazaniu pieniędzy przed wykonaniem usługi, mają odmienne skutki prawne.

Kiedy różnica między zadatkiem a zaliczką ma znaczenie?

Różnice są szczególnie istotne w sytuacjach, gdy umowa nie zostaje zrealizowana. W takich przypadkach sposób rozliczenia tych kwot może być zupełnie inny.

Czemu służy zadatek?

Zadatek pełni funkcję zabezpieczenia realizacji umowy – jego utrata lub konieczność zwrotu w podwójnej wysokości może być konsekwencją rozwiązania umowy, lub innego rodzaju niewywiązania się z ustaleń.

Czy zaliczka jest uregulowana w przepisach prawa?

Nie – pojęcie zaliczki nie jest jednoznacznie zdefiniowane w przepisach, co może prowadzić do nieporozumień przy rozliczeniach.

Czy zadatek jest uregulowany w przepisach prawa?

Tak, regulacje na jego temat znajdują się w Kodeksie Cywilnym.

Co zrobić, jeśli nie mogę odzyskać zaliczki lub zadatku?

W takiej sytuacji warto rozważyć windykację należności – samodzielnie lub przy wsparciu specjalistycznej firmy.