40, 70 i 100 euro, czyli rekompensata za koszty odzyskiwania należności

Każdy dzień zwłoki w płatnościach to realna strata dla Twojej firmy — ale prawo stoi po Twojej stronie. Dzięki rekompensacie za koszty odzyskiwania należności możesz legalnie doliczyć do faktury od 40 do nawet 100 euro. Sprawdź, komu przysługuje ta forma zadośćuczynienia, kiedy możesz ją zastosować i jak to zrobić.

Czym jest rekompensata za koszty odzyskiwania należności?

Rekompensata za koszty odzyskiwania należności to ustawowo przewidziana kwota, którą wierzyciel może doliczyć do niezapłaconej w terminie faktury w ramach rekompensaty za poniesione koszty związane z dochodzeniem należności (np. wysyłką wezwań do zapłaty, windykacją). Jest to świadczenie pieniężne w wysokości równowartości 40, 70 lub 100 euro i naliczać je można jedynie za opóźnienia w transakcjach handlowych. Wierzyciel ma prawo domagać się rekompensaty na podstawie obowiązującego prawa.

Podstawa prawna rekompensaty za koszty odzyskiwania należności

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa wierzyciel może ubiegać się od dłużnika zapłaty rekompensaty za koszty odzyskiwania należności w transakcjach handlowych. Podstawę prawną stanowi art. 10 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.

"Art. 10. ust 1. Wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, o których mowa w art. 7 ust. 1 lub art. 8 ust. 1, przysługuje od dłużnika, bez wezwania, rekompensata za koszty odzyskiwania należności.".

USTAWA z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych

Ustawa opisuje też wysokość rekompensaty i określa, od czego zależą poszczególne stawki.

Jakie są stawki rekompensaty i od czego zależą?

Prawo przewiduje trzy stawki rekompensaty, które zależą od wysokości kwoty, którą dłużnik ma do zapłaty. Według ustawy przedsiębiorca ma prawo do rekompensaty za koszty odzyskania należności w kwocie stanowiącej równowartość:

• 40 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5000 złotych;
• 70 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 złotych, ale niższa niż 50 000 złotych;
• 100 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50 000 złotych.

Warto zaznaczyć, że nie jest to całkowita kwota, która przysługuje wierzycielowi w przypadku konieczności odzyskiwania pieniędzy. Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych wspomina też o zwrocie poniesionych kosztów odzyskiwania należności przewyższających te kwoty, ale w uzasadnionej wysokości. Co ciekawe, akt prawny określa również sposób przeliczania rekompensaty na złotówki.

Jak przeliczyć rekompensatę na złotówki?

Równowartość kwoty rekompensaty, o której mowa w ustawie, jest ustalana na podstawie średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne.

Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych określa też sytuacje, w których można dochodzić rekompensaty.

Kiedy przysługuje rekompensata 40, 70 lub 100 euro?

Wierzyciel ma prawo żądać rekompensaty od swojego dłużnika w przypadku opóźnienia w spłacie należności. Takie świadczenie pieniężne jest możliwe do uzyskania przy spełnieniu następujących warunków:

• jako wierzyciel wypełniłeś swoje świadczenie, tzn. wykonałeś na rzecz dłużnika usługę lub sprzedałeś towar,
• nie otrzymałeś w terminie zapłaty wynikającej np. z faktury VAT,
• podjąłeś choćby i minimalne działania windykacyjne, np. wysłanie przedsądowego wezwania do zapłaty lub wykonanie telefonu z ponagleniem.

Choć przedsiębiorcy w coraz większej liczbie mają świadomość przysługującej rekompensaty, wątpliwości czasami wywołuje kwota na fakturze czy długość opóźnienia. Warto wiedzieć, czy rekompensata za koszty odzyskiwania należności przysługuje wierzycielowi do każdej niezapłaconej faktury.

Czy rekompensata przysługuje od każdej faktury?

Rekompensata za koszty odzyskiwania należności przysługuje za każdą przeterminowaną fakturę, niezależnie od kwoty. 4 maja 2023 roku TSUE wydał wyrok orzekający, że wierzyciel ma prawo wymagać zwrotu kwoty składającej się na koszty odzyskania należności zaraz w pierwszym dniu po dacie płatności widniejącej na fakturze VAT. Wierzycielowi przysługuje prawo ubiegania się o te środki niezależnie od wysokości kwoty widniejącej na fakturze.

Istnieją jednak pewne wyjątki od tej reguły. Rekompensata za koszty odzyskiwania należności będzie naliczana osobno dla każdej faktury jeśli dłużnika i wierzyciela łączy umowa ramowa. Podobnie gdy strony ustaliły, że należność będzie pokrywana w częściach lub ratach. W takiej sytuacji rekompensata za koszty odzyskiwania należności należy się od każdej niezapłaconej części. Przedsiębiorcy zwlekający z zapłatą faktury muszą pokryć koszty odzyskania należności, inaczej wygląda to w przypadku osób prywatnych.

Rekompensata za koszty odzyskiwania należności a klienci prywatni

Klienci prywatni nie są zobowiązani płacić rekompensaty za koszty odzyskiwania należności, nawet gdy wystawiono im imienną fakturę. Przepisy ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych stosuje się w sytuacjach, gdy stronami umowy są przedsiębiorcy, rolnicy, instytucje i osoby wykonujące wolny zawód. Jeśli przedsiębiorca nie otrzymał zapłaty na czas, a przedmiotem umowy jest odpłatne świadczenie usługi lub odpłatna dostawa towaru do konsumenta, nie przysługuje mu rekompensata.

W transakcjach z konsumentami odroczone płatności to rzadkość. Zdarza się jednak, że osoby prywatne zawierają transakcje między sobą, udzielając np. pożyczki prywatnej i spisując umowę. Rekompensata nie przysługuje wierzycielowi prywatnemu jeśli pożyczkobiorca nie ureguluje długu na czas.

Terminy przedawnienia roszczeń o rekompensatę

Według orzecznictw sądów przepisy o rekompensacie mają na celu nie tylko zadośćuczynić wierzycielowi za poniesione koszty odzyskania należności, ale też nakłonić nierzetelnych klientów do terminowych zapłat. Co jednak w przypadku przedawnienia roszczenia? W ustawie o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych nie wskazano terminów, po których upływie rekompensata nie powinna być naliczona z uwagi na przedawnienie długu.

Z uwagi na powyższe, obowiązują terminy przedawnienia znajdujące się w kodeksie cywilnym. Konkretnie mówi o tym art. 118 kodeksu. Zgodnie z nim roszczenia z tytułu opóźnień w handlowych transakcjach ulegają przedawnieniu po upływie 3 lat (okres przedawniania dla roszczeń wynikających z prowadzenia działalności gospodarczej).

Jako wierzyciel możesz jednak podjąć kroki, które spowodują przerwanie biegu przedawnienia. Zgodnie z art. 123 k.c. taką czynnością może być:

• każda czynność przed sądem bądź innym organem, który został powołany do rozpoznawania spraw albo egzekwowania roszczeń danego rodzaju lub przed sądem polubownym, a także każdą czynność przedsięwziętą w celu zaspokojenia, zabezpieczenia, ustalenia, czy dochodzenia roszczenia,
• uznanie długu przez zadłużonego – może to być np. prośba do wierzyciela o rozłożenie długu na raty.

Twój dłużnik ma obowiązek pokryć koszty odzyskania należności, warto, byś wiedział, jak oficjalnie podejść do tego zagadnienia.

Ubieganie się koszty odzyskiwania należności — krok po kroku

Rekompensata za koszty odzyskiwania należności może zostać naliczona na nocie obciążeniowej, którą wierzyciel przesyła dłużnikowi. Obciążenie dłużnika nie jest co prawda obowiązkiem wierzyciela, ale wielu sięga po ten instrument. Kontrahenci, którzy choć raz musieli uregulować rekompensatę wynikającą z noty obciążeniowej, dbają w przyszłości o terminowe płatności.

Jeśli nie otrzymasz zapłaty rekompensaty, możesz dochodzić jej dalej w sądzie na drodze postępowania cywilnego. Jeśli pozywasz dłużnika o niezapłaconą należność, od razu wskaż także żądanie rekompensaty. Niewskazanie tego żądania może skutkować utratą prawa do dochodzenia jej w dalszym postępowaniu.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Komu przysługuje rekompensata za koszty odzyskiwania należności?

Rekompensata przysługuje wierzycielowi będącemu przedsiębiorcą, jeśli druga strona transakcji również prowadzi działalność gospodarczą (lub jest rolnikiem, instytucją lub osobą wykonującą wolny zawód). Nie przysługuje w relacjach z konsumentami.

Jakie są wysokości rekompensaty i od czego zależą?

Wysokość rekompensaty zależy od kwoty należności:

• 40 euro – gdy wartość należności nie przekracza 5000 zł,
• 70 euro – dla należności między 5000 a 50 000 zł,
• 100 euro – gdy należność wynosi co najmniej 50 000 zł.

Czy trzeba wcześniej wzywać dłużnika do zapłaty?

Nie. Rekompensata przysługuje automatycznie — bez konieczności wcześniejszego wezwania do zapłaty.

Jak oficjalnie ubiegać się o rekompensatę?

Można wystawić notę obciążeniową i przesłać ją dłużnikowi. Jeśli to nie przyniesie efektu, rekompensaty można dochodzić w sądzie — najlepiej w ramach pozwu o zapłatę głównej należności.