Skarga pauliańska – kiedy przysługuje i jak może pomóc?

Niektórzy dłużnicy, aby uchronić swój majątek przed egzekucją komorniczą, wyzbywają się go na rzecz osoby trzeciej poprzez jego sprzedaż czy darowiznę – z oczywistą szkodą dla wierzycieli. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że w takiej sytuacji nie mogą oni nic więcej zrobić, choć nie do końca tak jest. Otóż z pomocą przychodzi skarga pauliańska. Sprawdź, czym ona jest, jak ją napisać i jak może Ci pomóc odzyskać pieniądze.

Co to jest skarga pauliańska?

Proces odzyskiwania należności nie należy do najprostszych. Nie dość, że procedura ta wiąże się z nakładami finansowymi i czasowymi, to jeszcze cierpliwość samego wierzyciela poddawana jest solidnej próbie.

Nie pomaga również fakt, że dłużnicy stają się coraz to bardziej zdeterminowani, żeby chronić swój majątek przed komornikiem.

Nagle bowiem okazuje się, że egzekucja dłużnika nie jest możliwa, bo nie wykazuje on ani dochodów, ani majątku. Dlaczego? Ponieważ skrzętnie go ukrył.

Jak można się przed takim procederem zabezpieczyć?

Dzięki tej instytucji wierzyciel zyskuje ochronę w przypadku, kiedy jego dłużnik wyzbył się majątku w celu utrudnienia mu wyegzekwowania zadłużenia. Jej zastosowanie prowadzić będzie do orzeczenia przez sąd tzw. względnej bezskuteczności czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela.

Prościej mówiąc – jeżeli dłużnik w obawie przed egzekucją komorniczą przykładowo sprzedał swój majątek komuś z bliskiego otoczenia, skarga pauliańska pozwala wierzycielom mimo to dochodzić od niego swojego roszczenia. Jest to dla nich bardzo korzystne narzędzie prawne.

Skorzystaj z windykacji długów

Na czym polega skarga pauliańska?

Do złożenia skargi pauliańskiej potrzebne jest sporządzenie właściwego pisma, które musi zostać skierowane do sądu.

Może to dla wielu osób stanowić trudną do pokonania z wielu względów barierę, np. brak czasu czy specjalistycznej wiedzy prawnej.

Polecamy skorzystać z pomocy kancelarii prawnych, które świadczą tego typu usługi, znacząco odciążając swoich klientów.

Skarga pauliańska – podstawa prawna

Instytucja skargi pauliańskiej unormowana została w kodeksie cywilnym (art. 527-534).

"Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć".

Art. 527 § 1 k.c.

Jak zinterpretować przepisy dotyczące skargi pauliańskiej?

• dłużnik dokonał czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzyciela w sytuacji, w której doprowadził on do stanu swojej niewypłacalności lub niewypłacalności w wyższym stopniu, niż istniała ona przed dokonaniem czynności prawnej,

• jeżeli dłużnik wyzbył się majątku na rzecz osoby trzeciej, z którą pozostaje w bliskim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż działał on ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela,

• jeżeli dłużnik wyzbył się majątku na rzecz przedsiębiorcy pozostającym z nim w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że było mu wiadome, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Oprócz tego art. 528 k.c. stanowi:

"Jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli".

Kiedy można skorzystać ze skargi pauliańskiej?

Wyróżniamy 5 przesłanek dla skorzystania ze skargi pauliańskiej.

1. Wierzycielowi przysługuje względem dłużnika zaskarżona wierzytelność pieniężna.
   
2. Dłużnik dokonał czynności prawnej, która doprowadziła do jego niewypłacalności (np. zawarcie umowy darowizny mienia).
   
3. Dłużnik ukrywa swój majątek ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
   
4. Czynność prawna dłużnika spowodowała, że osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową.
   
5. Osoba trzecia wie (lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć), że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela.

W uproszczeniu – skarga pauliańska stosowana jest wtedy, kiedy osoba zadłużona działa świadomie, przekazując składniki majątku osobom trzecim w celu uniknięcia odpowiedzialności za zadłużenie. Nowy właściciel mienia musi też wiedzieć (lub przy zachowaniu należytej staranności może się dowiedzieć), że zawierając umowę, niesolidny płatnik działa z premedytacją, krzywdząc interesy wierzyciela.

Sprawdź więcej: Odzyskiwanie długów – 6 powodów, dlaczego warto zlecić windykację

Co można uzyskać dzięki skardze pauliańskiej?

Podstawowym celem skargi pauliańskiej jest, rzecz jasna, uznanie przez sąd czynności prawnej między dłużnikiem a innym podmiotem za bezskuteczną.

Oznaczać to będzie, że składniki majątku, których pozbył się dłużnik, co prawda, nie wrócą do niego fizycznie, aczkolwiek komornik jak najbardziej będzie mógł dokonać z nich egzekucji.

Jak napisać skargę pauliańską?

Najistotniejszym elementem w procesie konstruowania skargi pauliańskiej jest wskazanie wartości przedmiotu sporu. Należy też koniecznie umieścić wymóg, a w nim zażądać, aby sąd uznał bezskuteczność czynności prawnej dokonanej przez dłużnika na rzecz osoby trzeciej.

Skarga pauliańska w praktyce – jakie elementy zawiera prawidłowo sformułowana skarga pauliańska? Należą do nich:

• właściwość sądu – ustalana jest wedle miejsca zamieszkania osoby pozwanej,
• dane pozwanego – czyli osoby trzeciej, która uzyskała korzyść majątkową wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli (uwaga, pozwanym nie jest dłużnik),
• wartość przedmiotu sporu – określa ją wartość wierzytelności, a nie wartość zbytego majątku dłużnika poprzez czynność prawną, której dotyczy skarga pauliańska,
• opłata – zależy od wartości przedmiotu sporu. Jeżeli wartość sporu wynosi poniżej 20 tys. zł, ustala się ją indywidualnie. Dla spraw o wyższej wartości opłata wynosi 5% wartości wierzytelności,
• określenie żądania – czyli, innymi słowy, uznanie czynności za bezskuteczną w stosunku do wierzyciela. Nie jest możliwe żądanie unieważnienia umowy bądź ogólnego ustalenia bezskuteczności czynności prawnej. W każdym przypadku trzeba również wskazać, w stosunku do kogo bezskuteczność powinna być ustalona. Wierzyciel nie ma także prawa żądać, aby dłużnik poddał się egzekucji komorniczej,
• dokładne określenie czynności prawnej – jaką sąd uznać ma za bezskuteczną, czyli podanie jej rodzaju, treści, sprecyzowanie stron, formy, daty jej dokonania, danych osobowych notariusza, nazwy jego kancelarii oraz repertorium, jeśli tego dotyczy,
• uzasadnienie składanego pozwu – ważne, aby zawierało przesłanki z art. 527 k.c.,
• wniosek o zabezpieczenie roszczenia pauliańskiego – jest nim zakaz zbywania czy obciążania przedmiotu. Jeżeli przedmiotem jest, np. nieruchomość, należy w takiej sytuacji złożyć odpowiedni wniosek o dodanie wpisu do księgi wieczystej w sprawie zakazu jej zbywania czy obciążania.

Skarga pauliańska – po co się ją składa?

Jeśli chodzi o samą istotę składania skargi pauliańskiej orzecznictwo Sądu Najwyższego wyraziło się jednoznacznie, że uzasadnieniem do jej składania jest jedynie samo uznanie czynności prawnej za bezskuteczną względem wierzyciela.

Dokonanie przez dłużnika czynności prawnej

Czynnością prawną dokonaną przez dłużnika może być zarówno umowa (czynność dwustronna), jak i jednostronna czynność prawna, np. spisanie testamentu.

Jakiekolwiek inne działania osoby zadłużonej, które bezpośrednio przyczyniają się do powstania stanu jego niewypłacalności, nie mogą być podstawą do zastosowania ochrony pauliańskiej, np. jeśli dłużnik dokonuje zniszczeń na wartościowym przedmiocie.

Ciekawe jest to, że dłużnikiem może być także dłużnik solidarny oraz poręczyciel, który ponosi odpowiedzialność wobec wierzyciela, ponieważ uszczuplając własny majątek, przyczynia się on do zmniejszenia szans wierzyciela na zaspokojenie wierzytelności zabezpieczonej poręczeniem.

Polecamy: Przystąpienie do długu – co to jest?

Ile jest czasu na złożenie skargi pauliańskiej?

Wierzyciel ma 5 lat na złożenie skargi pauliańskiej, licząc od daty dokonania przez dłużnika czynności prawnej, którą wierzyciel uznać chce za bezskuteczną.

Kiedy skarga pauliańska nie działa?

Skarga pauliańska nie zadziała w momencie, gdy od daty czynności prawnej, którą wierzyciel chce uznać za bezskuteczną, minęło więcej niż 5 lat.

Ponadto nie znajdzie ona zastosowania również w sytuacji, w której nie wystąpi któraś ze wskazanych wcześniej przesłanek.

Bezskuteczna egzekucja – co robić?

Bezskuteczność egzekucji nie jest równoznaczna z niemożnością odzyskania pieniędzy.

Postępowanie, owszem, zostanie umorzone przez komornika, lecz nic nie stoi na przeszkodzie, aby wierzyciel raz jeszcze złożył wniosek o egzekucję – i to w dowolnym momencie.

Może to zrobić po paru dniach, ale i nawet po kilku latach, jednak nie może minąć więcej niż 6 lat, ponieważ po takim okresie roszczenie stwierdzone tytułem wykonawczym ulega przedawnieniu, a odsetki naliczone od głównej należności przedawniają się po 3 latach.

My zdecydowanie rekomendujemy składać wniosek egzekucyjny co 2 do 3 lata.

Dlaczego?

Otóż powód jest prosty – warto uśpić czujność dłużnika, ponieważ na dłuższą metę bardzo ciężko byłoby funkcjonować, stale ukrywając swój majątek. Po takim okresie istnieją duże szanse, że tego nie zrobi.

Poza tym można liczyć również na to, że osoba zadłużona po tym czasie się po prostu wzbogaci, np. otrzymując spadek czy rentę.

Wierzyciele, którzy jednak nie chcą czekać i którym zależy na szybszym odzyskaniu pieniędzy, mogą liczyć jeszcze na dwa rozwiązania:

• giełda długów,
• zabezpieczenie roszczenia ze skargi pauliańskiej, które stosuje się w niektórych przypadkach bezskutecznej egzekucji komorniczej.

Dowiedz się więcej o sprzedaży długów: Skup długów – co to jest?

Nie czekaj – windykuj zawczasu

Spójrzmy prawdzie w oczy, posiadanie dłużnika wiąże się z ogromnym stresem. Chodzi tu nie tylko o poświęcenie czasu czy zaburzone relacje z osobą zadłużoną, które naturalnie wynikają z samej specyfiki ściągania długu, ale przede wszystkim o stratę, jaką ponosi sam wierzyciel.

Gdy sprawa przybierze tak poważne oblicze, jak ukrywanie majątku przed egzekucją, tracisz ze zdwojoną siłą, bo dłużnik nie dość, że wpędza Cię w kłopoty finansowe, dysponując Twoimi pieniędzmi, to jeszcze nie pozwala Ci z nich wyjść.

Ważne jest, aby nie dopuścić do momentu, w którym windykacja należności zostanie zdana na działanie komornika.

W tym celu warto dochodzić roszczeń jak najszybciej po powstaniu zadłużenia – sprawna i szybka reakcja zapewni Ci ogromną przewagę w walce o wierzytelność

Pomożemy Ci wybrać profesjonalną i sprawdzoną firmę windykacyjną, która kompleksowo zajmie się Twoją sprawą, a Ty będziesz mógł spać już spokojnie.

Znajdź firmę windykacyjną