Postępowanie egzekucyjne

Postępowanie egzekucyjne to szereg czynności podejmowanych przez strony i podmioty egzekucyjne, które mają za zadanie zaspokoić roszczenia wierzyciela. Celem takiego postępowania jest spełnienie świadczenia określonego w tytule egzekucyjnym w drodze przymusu z majątku zadłużonego. W tym artykule dowiesz się, jakie są rodzaje egzekucji, a także kto i kiedy ją przeprowadza.

Postępowanie egzekucyjne – co to?

Wyobraźmy sobie dłużnika, który zalega z płatnością za fakturę. Nic nie zapowiada tego, aby sytuacja miała ulec zmianie. Zniecierpliwiony wierzyciel zajmie się tym samodzielnie albo najprawdopodobniej wynajmie firmę windykacyjną, co będzie najrozsądniejszym rozwiązaniem.

Najpierw postępowanie polubowne

Jest to niezbędny model, przez który wierzyciel musi przejść, podejmując decyzję o rozpoczęciu windykacji. Polubowna windykacja należności polegać będzie na wysyłaniu monitów do dłużnika, kontakcie z nim czy skutecznym dostarczeniu mu wezwania do zapłaty.

Co dalej?

Jeśli czynności polubowne nie przyniosą oczekiwanych rezultatów, pozostaje już tylko skierować sprawę do sądu. Kolejność postępowania w takiej sytuacji będzie wyglądać następująco:

• sporządzenie pozwu o zapłatę,
• skompletowanie formalności oraz uiszczenie opłaty sądowej,
• złożenie pozwu o zapłatę,
• otrzymanie nakazu zapłaty lub wyroku.

W pierwszej kolejności będziemy dążyć do uzyskania tytułu egzekucyjnego. Jest to dokument urzędowy, który określa strony postępowania oraz wysokość roszczenia.

Czynnikiem niezbędnym, aby wszcząć postępowanie egzekucyjne jest tytuł wykonawczy. Wierzyciel musi wystąpić o zaopatrzenie tytułu egzekucyjnego w klauzulę wykonalności. Gdy ją uzyska, sprawa może trafić do komornika.

Postępowanie egzekucyjne – jakie rodzaje?

Zacznijmy od tego, jakie rodzaje egzekucji wyodrębnia kodeks postępowania cywilnego [Dz.U. 1964 Nr 43 poz. 296]. Wyróżniamy trzy i są to:

• egzekucja świadczeń niepieniężnych;
• egzekucja świadczeń pieniężnych;
• egzekucja w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej.

Porównaj oferty najlepszych firm windykacyjnych

Wszczęcie egzekucji

No dobrze, wiemy już, że aby wszcząć egzekucję, niezbędne jest uzyskanie tytułu wykonawczego, który w zasadzie jest tytułem egzekucyjnym zaopatrzonym w klauzulę wykonalności.

Wartym podkreślenia jest fakt, że taka procedura, podjęta w pojedynkę przez wierzyciela jest niezwykle trudna i czasochłonna.

Wniosek o wydanie klauzuli wykonalności

Zacznijmy od tego, czym właściwie jest klauzula wykonalności?

Warto wspomnieć o tym, że tytuł egzekucyjny, który nie został zaopatrzony w klauzulę wykonalności, w świetle prawa jest niewystarczający, aby podjąć się jakichkolwiek działań egzekucyjnych.

Znając już definicję oraz funkcję klauzuli wykonalności, przejdźmy do składania wniosku.

Co powinien zawierać wniosek o nadanie klauzuli wykonalności?

Na wniosku powinny znaleźć się:

• dane dłużnika oraz wierzyciela,
• dokładne wskazanie sądu rejonowego lub okręgowego wraz z adresem, gdzie kierowany jest wniosek,
• wniesienie o nadanie klauzuli wykonalności,
• szczegóły orzeczenia wydanego przez sąd,
• informację o tym, czy dłużnik ponosi koszty nadania klauzuli wykonalności,
• wniesienie o doręczenie tytułu wykonawczego z odpisem wyroku z nadaną klauzulą wykonalności na podany adres.

Egzekucja może zostać wszczęta:

• na wniosek wierzyciela, prokuratora lub organizacji pozarządowej,
• z urzędu – egzekucja na podstawie tytułów pochodzących od sądu.

Kiedy komornik może odmówić wszczęcia postępowania egzekucyjnego?

Są przypadki, kiedy komornik, którego wskazał wierzyciel, odmawia wszczęcia egzekucji, wykonania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia lub wykonania europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym.

Takie sytuacje mają miejsce, gdy:

• wpływ spraw w danym roku przekroczył 5 tys.,
• wpływ spraw w danym roku przekroczył 2,5 tys., zaś efektywność przeprowadzonych przez komornika egzekucji w roku poprzednim nie przekroczyła 35%,
• komornik posiada zaległości w zakresie prowadzonych egzekucji, które przekraczają 6 miesięcy, chyba że liczba spraw, które wpłynęły do kancelarii w poprzednim roku, nie przekroczyła 1 tys.

Należy pamiętać, że powyższe kryteria tyczą się jedynie wyjątkowych sytuacji, gdzie dana kancelaria obłożona jest wieloma sprawami. Nic straconego. Wystarczy wówczas znaleźć inną kancelarię.

Odzyskaj pieniądze od dłużnika już teraz!

Postępowanie egzekucyjne – jakie organy?

Zgodnie z literą kodeksu postępowania cywilnego, do organów egzekucyjnych zaliczyć możemy:

• sąd rejonowy,
• komornika, działającego przy wskazanym sądzie rejonowym.

Co ciekawe, postępowanie egzekucyjne dopuszcza również zaangażowanie innych organów, np. banków, policji czy wojska, mimo że podejmują się one tylko niektórych zadań w ramach postępowania egzekucyjnego.

Gdy mowa z kolei o sądzie okręgowym jako sądzie pierwszej instancji, właściwy jest:

• do wykonywania wszelkich czynności, związanych z procesem nadania klauzuli wykonalności wydanym przez niego orzeczeniom,
• do wydawania postanowień o połączeniu postępowań egzekucyjnych, prowadzonych co do kilku nieruchomości, które położone są w okręgach właściwości różnych sądów rejonowych w razie egzekucji z nieruchomości,
• do rozpoznawania spraw egzekucyjnych przekazanych mu przez sąd rejonowy, które wzbudziły wątpliwości w związku z zagadnieniem prawnym.

Kto jest uczestnikiem postępowania egzekucyjnego?

Po raz kolejny odpowiedzi możemy szukać w kodeksie postępowania cywilnego, który to stanowi, że uczestnikami postępowania egzekucyjnego są wierzyciel i dłużnik.

Ani wierzyciela, ani dłużnika nie zalicza się do organów egzekucyjnych, co często bywa popełnianym błędem.

Jak wygląda egzekucja świadczeń pieniężnych?

Wierzyciele często zadają sobie takie pytanie, ponieważ sprawa ta nie jest tak oczywista, jakby się mogło wydawać.

Wytłumaczmy sobie najpierw, czym są świadczenia pieniężne:

Egzekucja świadczeń pieniężnych jest najczęstszą i najprostszą drogą wybieraną przez komorników.

Zgodnie z systematyką kodeksu postępowania cywilnego, a dokładniej art. 844 i nast. k.p.c., wyróżniamy m.in. takie składniki egzekucji świadczeń pieniężnych:

• środki zgromadzone na rachunku bankowym,
• wynagrodzenie za pracę,
• ruchomości i nieruchomości,
• inna wierzytelność,
• inne prawa majątkowe (np. akcje, udziały w spółce),
• statki morskie,
• ułamkowa część nieruchomości,
• ułamkowa część użytkowania wieczystego.

System Ognivo

Komornicy bardzo często korzystają z systemu Ognivo, który jest dla nich doskonałym narzędziem komunikacji z bankami. To aplikacja, która pełni funkcję centralnej informacji o rachunkach bankowych. Operatorem systemu jest Krajowa Izba Rozliczeń.

Cała komunikacja między bankami a komornikami opiera się na formie elektronicznej.

Celem aplikacji jest wymiana informacji o rozliczeniach międzybankowych i obsługa reklamacji związanych z owymi rozliczeniami.

Komornicy, którzy chcą przeprowadzić egzekucję ze środków na rachunku bankowym zadłużonego, najpierw muszą uzyskać informację, w jakim banku się one znajdują.

Cały proces współpracy komorników z systemem Ognivo możemy streścić następująco:

Wysłanie za pośrednictwem Ognivo zapytania do instytucji bankowych odnośnie konkretnego dłużnika → weryfikacja zapytania przez system → jeśli bank potwierdzi, że dłużnik posiada w nim konto, komornik przesyła mu stosowne zawiadomienie → instytucja bankowa blokuje lub przekazuje środki zgromadzone na rachunku bankowym.

Jak wygląda egzekucja świadczeń niepieniężnych?

Egzekucja świadczeń niepieniężnych będzie polegać na podobnych zasadach.

Egzekucję świadczeń niepieniężnych można zrealizować poprzez:

• odebranie przedmiotu świadczenia od dłużnika oraz wydanie go w ręce wierzyciela,
• spełnienie świadczenia przez wierzyciela bądź inny podmiot na koszt dłużnika,
• zastosowanie wobec dłużnika środków przymusu, takich jak grzywna z zamianą na areszt.

Zawieszenie i umorzenie postępowania egzekucyjnego

Zawieszenie lub umorzenie postępowania egzekucyjnego to szansa dla dłużnika na jego zakończenie. Zdarza się to w szczególnych sytuacjach, kiedy nie ma możliwości odzyskania całości lub części należności. Uzasadnienie takich działań znajdziemy w art. 818 oraz 819 k.p.c.

Zawieszenie egzekucji

Sytuacje, w których organ egzekucyjny zawiesza postępowanie z urzędu, to:

• wierzyciel lub zadłużony nie ma zdolności procesowej ani przedstawiciela ustawowego,
• wierzyciel lub zadłużony poniósł śmierć – w takim przypadku postępowanie podejmowane jest z udziałem spadkobierców zmarłego lub zarządcy sukcesyjnego w razie ustanowienia zarządu sukcesyjnego.

Czy organ egzekucyjny może zawiesić postępowanie egzekucyjne?

Okazuje się, że jak najbardziej. Następuje to na wniosek wierzyciela bądź dłużnika, przy czym jeśli chodzi o dłużnika, sąd musi zawiesić natychmiastową wykonalność tytułu lub wstrzymać jego realizację albo złożyć zabezpieczenie niezbędne wedle orzeczenia sądowego do zwolnienia go z egzekucji.

Ponadto sąd ma prawo na wniosek zawiesić w całości lub tylko w części postępowanie egzekucyjne, jeśli została złożona skarga na czynności komornika lub zażalenie na postanowienie sądu.

Mało tego – komornik musi wstrzymać się z dokonaniem jakichkolwiek czynności egzekucyjnych, jeżeli przed ich rozpoczęciem dłużnik złoży poprawnie sporządzony dowód pisemny, iż dopełnił on swojego obowiązku lub wierzyciel udzielił mu zwłoki.

Zleć windykację polubowną firmie windykacyjnej

Umorzenie egzekucji

Podstawa prawna przy tego typu działaniach opiera się na art. 824 § 1 pkt 1-6 k.p.c. Do umorzenia egzekucji może dojść:

• z mocy samego prawa – wtedy postępowanie egzekucyjne nie może być przeprowadzone z powodu przepisów, np. jeśli tytuł egzekucyjny zostanie pozbawiony klauzuli wykonalności;

• ze względów ekonomicznych – dzieje się tak wówczas, gdy z majątku dłużnika nie ma możliwości pokrycia chociażby sumy kosztów związanych z egzekucją;

• wskutek decyzji komornika – komornik może umorzyć postępowanie, gdy np. wierzyciel nie uiścił zapłaty w formie zaliczki na poczet kosztów egzekucyjnych;

• wskutek decyzji wierzyciela lub dłużnika – najczęściej wierzyciela do wydania takiej dyspozycji skłania zawarcie ugody z dłużnikiem lub po prostu odzyskanie swojej należności po wszczęciu działań komorniczych. Jeśli mowa o dłużniku to może on złożyć wniosek o umorzenie egzekucji w przypadku, gdy sąd II instancji potwierdził pozbawienia klauzuli wykonalności tytułu wykonawczego lub jeśli egzekucja została wszczęta mimo nieposiadania tytułu wykonawczego;

• wskutek bezczynności wierzyciela – jeżeli wierzyciel w ciągu sześciu miesięcy nie podjął żadnych czynności koniecznych do kontynuowania postępowania egzekucyjnego lub nie zażądał podjęcia zawieszonego postępowania.