Zwłoka a opóźnienie – jaka jest różnica?

Zwłoka i opóźnienie w języku, którym posługujemy się na co dzień, oznaczają to samo, ale czy z prawnego punktu widzenia również tak jest? Czym się różni zwłoka od opóźnienia – podpowiadamy.

Opóźnienie a zwłoka – kodeks cywilny

Nieraz można natknąć się na sytuacje, w których ustawodawca przy tworzeniu przepisów posługuje się terminami mającymi zupełnie inne znaczenie w prawie, a inne w języku potocznym.

Prowadzi to niekiedy do nieporozumień, co jest naturalne, ponieważ osoba niemająca styczności z ustawodawstwem napotyka liczne trudności z prawidłowym interpretowaniem terminologii prawniczej.

Idealnym przykładem tego stanu rzeczy będzie różnica między opóźnieniem a zwłoką, które w ustach wielu stosowane są wymiennie, tymczasem ustawodawca nadaje im zgoła odmienne znaczenie.

Świadomość tej różnicy mocno wypływa na określenie zasad odpowiedzialności stron umowy, gdyż obie instytucje odnoszą się do prawa zobowiązań.

Zwłoka a opóźnienie – podstawa prawna

W każdym artykule staramy się mocno podkreślać, jak ogromne znaczenie ma znajomość przepisów prawa w odniesieniu do rozwiązywania problemów finansowych. I w tym przypadku nie jest inaczej.

Prawne definicje zwłoki i opóźnienia możemy znaleźć w art. 476 kodeksu cywilnego.

"Dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to wypadku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi".

Opóźnienie a zwłoka – czym się różnią?

Zacznijmy w pierwszej kolejności od tego, co łączy oba pojęcia, a będzie to z pewnością niewykonanie zobowiązania, np. brak płatności za wystawioną fakturę.

Jaka jest różnica?

Co to jest opóźnienie?

Z opóźnieniem mamy do czynienia wtedy, gdy osoba zadłużona nie wykonuje zobowiązania, co jest następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności.

Opóźnienie jest to więc każde przekroczenie terminu, związanego np. ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Mamy tu na myśli przede wszystkim sytuacje, nad którymi kontrole przejmuje siła wyższa, czyli zjawisko powodujące zwolnienie kogoś z odpowiedzialności.

Co to jest zwłoka?

Zwłoka występuje, jeśli nastąpiło niedotrzymanie terminu spełnienia świadczenia bądź brak reakcji na wezwanie wierzyciela, a za ten stan rzeczy dłużnik ponosi odpowiedzialność.

Ciekawe jest również to, że pojęcie zwłoki pojawia się również w odniesieniu do samego wierzyciela, który odmawia przyjęcia oferowanego świadczenia albo w inny sposób utrudnia lub uniemożliwia osobie zadłużonej jego spełnienie.

Aby można było stwierdzić zwłokę, niezbędne jest, aby przyczyną opóźnienia było niedochowanie należytej staranności.

Zwłoka dłużnika a uprawnienia wierzyciela

Stan zwłoki, jakiej dopuścił się dłużnik, skutkuje przyznaniem wierzycielowi określonych uprawnień:

• wierzyciel ma prawo żądać spełnienia świadczenia, a także naprawy szkody powstałej w wyniku zwłoki;
• wierzyciel ma prawo nie przyjąć świadczenia i żądać naprawy szkody, jeśli wskutek zwłoki świadczenia utraciło dla niego znaczenie w stopniu zupełnym lub przeważającym.

Zwłoka wierzyciela a uprawnienia dłużnika

Wiesz już, że nie tylko dłużnik, ale i również wierzyciel może dopuścić się zwłoki. Dzieje się tak w momencie, gdy bez uzasadnionego powodu albo uchyla się on od przyjęcia świadczenia, albo odmawia dokonania czynności, od której spełnienie świadczenia jest uzależnione, albo oświadcza dłużnikowi, że świadczenia nie przyjmie.

W takich okolicznościach dłużnikowi przysługują następujące uprawnienia:

• dłużnik ma prawo zażądać naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki;
• dłużnik ma prawo złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego.

Zwłoka a opóźnienie – odpowiedzialność dłużnika

Art. 471 k.c. uzależnia odpowiedzialność osoby zadłużonej za niewykonanie zobowiązania bądź nienależyte wykonanie zobowiązania od tego, czy zawiniła, czyli od tego, czy ponosi ona odpowiedzialność za swój czyn.

Tym samym wierzyciel musi wykazać, że istnieje związek przyczynowo-skutkowy między czynem dłużnika a szkodą, jaką poniósł.

Ponadto osoba zadłużona odpowiada za casus mixtus (łac. „przypadek mieszany”), co oznacza, że dłużnik dopuszczający się zwłoki jest bezpośrednio odpowiedzialny za utratę lub uszkodzenie rzeczy stanowiącej przedmiot świadczenia, chyba że wykaże, iż utrata lub jej uszkodzenie nastąpiłoby również wtedy, gdyby świadczenie zostało spełnione z zachowaniem terminu.

Sprawdź też: Windykator – kto to jest i czym się zajmuje?

Odsetki za zwłokę lub opóźnienie dłużnika

Ponieważ wielu wierzycieli zadaje sobie pytanie, czy mogą oni obciążyć dłużnika odsetkami, gdy ten nie płaci na czas, w tym wątku chcielibyśmy rozwiać wszelkie wątpliwości na ten temat.

Tak więc, jak wyglądają zasady odpowiedzialności dłużnika za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pod względem odsetek?

Otóż zgodnie art. 481 § 1 k.c., w takiej sytuacji nic nie stoi na przeszkodzie, aby wierzyciel mógł żądać odsetek za czas opóźnienia w wykonaniu zobowiązania, chociażby opóźnienie to było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi, a wierzyciel nie poniósł żadnej szkody.

Mówiąc prościej – odsetki można naliczyć zarówno w przypadku opóźnienia ze strony dłużnika, jak i zwłoki.

W praktyce oznaczać to będzie, że:

• jako wierzyciele możemy dochodzić odsetek za opóźnienie w płatności,
• nie ma znaczenia czy opóźnienie spowodowane zostało z winy osoby zadłużonej,
• sam fakt upłynięcia czasu wystarcza, aby móc dochodzić odsetek.

To, czy będą to odsetki ustawowe za opóźnienie, czy odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, ściśle zależy od przedmiotowego i podmiotowego zakresu zastosowania.

Porównaj oferty najlepszych firm windykacyjnych za darmo

Kara umowna za zwłokę lub opóźnienie dłużnika

Kwestia kary umownej często poruszana jest w kontekście instrumentu prawnego stosowanego w umowach, który nawiązuje do konsekwencji niewykonania zobowiązania niepieniężnego.

Zleceniodawcy nierzadko zastrzegają w umowach naliczenie tego typu kary w obliczu konkretnych sytuacji.

I tu sprawa ma się zupełnie inaczej niż w przypadku odsetek.

Jeżeli w umowie zostanie zamieszczony zapis odnoszący się do zwłoki, można będzie naliczyć karę jedynie w sytuacji, gdy termin spełnienia zobowiązania minął, a zleceniobiorca był odpowiedzialny za zaistniały poślizg.

Wobec tego, jeśli późniejsza realizacja zobowiązania wynikła z przyczyn niezależnych od zleceniobiorcy, nałożenie kary umownej nie będzie możliwe.

Jeśli w umowie umieszczone zostanie określenie, takie jak opóźnienie, będzie można naliczyć karę umowną za każdy dzień, bez względu na przyczynę niewykonania zobowiązania w terminie. Nawet jeśli dłużnik nie ponosi odpowiedzialności za zaległość.

Oceny, czy chodzi o okoliczności, za które zleceniobiorca ewentualnie mógłby odpowiadać, dokonuje się, odnosząc się do ogólnych zasad odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (art. 471 – 474 k.c.).

Dodatkowe zapisy umowy

Warto też zapamiętać, że w momencie zaistnienia zwłoki poszkodowany klient ma prawo żądać nie tylko wykonania samego zobowiązania, ale również:

• naprawienia powstałej szkody,
• upoważnienia przez sąd do wykonania czynności na koszt dłużnika (zamiast żądania wykonania zobowiązania przez samą osobę zadłużoną),
• odstąpienia od umowy. Jest to możliwe tylko w kontekście wzajemnych zobowiązań, po wyznaczeniu dodatkowego terminu, zachowując roszczenia o naprawienie szkody.

Jeżeli nasz zleceniobiorca będzie chciał się uchylić od odpowiedzialności, to właśnie po jego stronie będzie konieczność udowodnienia, że nie ponosi on winy za zwłokę, co w domyśle znaczy, że doszło do opóźnienia.

Windykacja spóźniających się z zapłatą klientów

Niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z opóźnieniem, czy ze zwłoką, niebagatelne znaczenie będzie mieć Twoja reakcja na niezapłacone faktury – im szybciej, tym lepiej.

Pamiętaj – czas nie jest przyjacielem skutecznej windykacji należności, dlatego podejmując błyskawiczną reakcję, masz większe szanse na odzyskanie swoich pieniędzy.

Korzystając z naszej darmowej porównywarki, możesz niemalże natychmiast rozpocząć windykację długów.

Co więcej, otrzymujesz dostęp do najlepszych firm windykacyjnych, posiadających wieloletnie doświadczenie w odzyskiwaniu należności, które pomagają odzyskać należność od etapu polubownego, po sądowy czy egzekucyjny.

Jeśli chcesz zdyscyplinować swoich płatników, a wciąż brakuje Ci czasu na strategiczną windykację, współpraca z firmą czy kancelarią windykacyjną będzie doskonałym wyborem.

Skorzystaj z bezpłatnej porównywarki i odzyskaj swoje pieniądze!