Weksel, co to
jest i kiedy się go stosuje?
jest i kiedy się go stosuje?
Każdy przedsiębiorca powinien mieć świadomość ryzyka, które nieodłącznie związane jest z zawieraniem jakichkolwiek transakcji handlowych, dlatego też w obrocie gospodarczym korzystne jest kierowanie się zasadą ograniczonego zaufania. Aby uchronić się przed nieterminowymi płatnościami, wiele osób decyduje się na zabezpieczenie wekslowe. Weksel, co to jest? Kiedy i jak się go używa oraz jakie pełni funkcje – odpowiedzi na te pytania znajdziesz w niniejszym tekście.
Weksel jest dość popularnym terminem, o którym słyszał prawie każdy. Niegdyś wykorzystywany głównie jako zabezpieczenie kredytu lub pożyczki, dziś coraz chętniej stosowany jako jedna z form zabezpieczeń roszczeń w przypadku umów z kontrahentami.
Definicja
Weksel jest specjalnym rodzajem papieru wartościowego o sprecyzowanej przez prawo wekslowe formie. Stanowi on bezwzględne zobowiązanie podpisującego do zapłaty uzgodnionej kwoty w określonym terminie.
Zabezpieczenie wekslem jest więc zabezpieczeniem umowy finansowej między stronami, które jest niemalże gwarantem terminowej spłaty należności.
Oznacza to, że w sytuacji, gdy warunki umowy nie zostaną spełnione, weksel jest dokumentem, z którego można dochodzić praw majątkowych przed sądem.
Podstawą prawną dla instytucji weksla jest Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. - Prawo wekslowe [Dz.U. 1936 nr 37 poz. 282].
Ważne
Weksel jest bezwartościowy, jeżeli dłużnik okaże się być osobą niewypłacalną.
Ze względu na swoją charakterystykę weksel wykorzystywany jest przeważnie w celu zabezpieczenia wszelkich roszczeń, które wynikają z umów, np. umowa kredytu czy umowa finansowa zawierana między partnerami biznesowymi.
Zwracając uwagę na wielość funkcji weksla, wystawiany jest on w różnorodnych sytuacjach.
Wyróżniamy 6 funkcji weksla:
Chcielibyśmy jeszcze raz wspomnieć o gwarancyjnej funkcji weksla, która realizowana jest poprzez następujące cechy:
– bezwarunkowe i abstrakcyjne zobowiązanie wekslowe;
– dłużnik wekslowy posiada ograniczoną liczbę zarzutów, które może podnieść;
– na wszystkich dłużnikach wekslowych ciąży solidarna odpowiedzialność;
– możliwość dochodzenia wierzytelności wekslowej w trybie postępowania nakazowego, co pozwala szybko zaspokoić roszczenia z weksla.
Sprawdź: Brak zapłaty za fakturę – 6 najczęstszych błędów wierzycieli
Na mocy prawa wekslowego ustawodawca wyróżnił dwa podstawowe rodzaje weksli – weksel trasowany i weksel własny. Odróżnia je od siebie wystawca weksla.
Nie sposób nie wspomnieć tutaj jeszcze o jednym z rodzajów weksla, a mianowicie jest nim weksel in blanco, który swoją specyficzność zawdzięcza tylko częściowym wypełnieniem.
Ten rodzaj dokumentu polega na tym, iż wystawca to jednocześnie dłużnik, który podpisując się pod wekslem, deklaruje bezwarunkową spłatę w wyznaczonym terminie określonej sumy należności na rzecz remitenta (wierzyciela).
Weksel trasowany, jak sugeruje nazwa, wystawiany jest przez trasanta, który tym samym wyraża na nim bezwarunkowe polecenie zapłaty ustalonej kwoty pieniężnej wskazanemu trasatowi na rzecz wierzyciela wekslowego w wyznaczonym terminie. Aby dokument ten zachował ważność, musi widnieć na nim podpis trasata (dłużnika).
Weksel in blanco jako forma zabezpieczenia interesów jest najchętniej stosowany przy umowach pożyczek i kredytów.
Weksel in blanco określany jest również jako dokument niezupełny, gdyż nie zawiera wszystkich wymaganych przez prawo wekslowe elementów.
W praktyce oznacza to, że na wekslu zabraknąć może np. daty jego wystawienia. In blanco nie wyklucza także całkowicie niewypełnionego formularza, pod którym widnieje jedynie podpis dłużnika wekslowego.
Ważne
Egzekwowanie roszczeń na podstawie weksla in blanco jest możliwe tylko po uzupełnieniu pozostałych niezbędnych danych.
W interesie wierzyciela natomiast mieści się przygotowanie tzw. deklaracji wekslowej, która jest odrębnym dokumentem, precyzującym warunki i zasady wypełnienia weksla in blanco.
Inaczej mówiąc – deklaracja wekslowa ustala, jakie czynniki mogą predysponować do wezwania dłużnika do zapłaty oraz maksymalną kwotę, która może zostać na nim umieszczona.
Suma wekslowa jest najczęściej brakującym elementem w przypadku weksli in blanco.
Dokument wekslowy wystawiany jest przez trasanta, który na jego podstawie przyjął na siebie zobowiązanie zapłaty sumy wekslowej (wierzytelności) na rzecz remitenta w określonym terminie.
Między stronami operacji wekslowej dochodzi do zawarcia swoistej umowy, a są nimi:
Dłużnikiem wekslowym może być:
– trasant, czyli wystawca weksla,
– trasat, czyli osoba, której trasant zleca zapłatę sumy wekslowej,
– akceptant, czyli trasat, który przyjął i zaakceptował weksel.
Ponadto w stosunku wekslowym mogą pojawić się także dłużnicy wtórni:
Podpis na wekslu ma nadzwyczaj istotne znaczenie, ponieważ to właśnie on decyduje o ważności dokumentu.
Ważne
Podpis jest elementem obligatoryjnym weksla. Na podstawie niepodpisanego weksla nie ma możliwości egzekwowania roszczeń.
W przypadku weksla własnego pod dokumentem powinien zostać umieszczony podpis osoby zadłużonej, która równocześnie jest wystawcą weksla.
Gdy mówimy o wekslu trasowanym, podpis pod nim składa także wystawca – trasant, czyli ktoś, kto poleca dokonanie zapłaty trasatowi na rzecz remitenta oraz trasat.
Co ważne, podpis musi być własnoręczny. Musi też zawierać co najmniej nazwisko wystawcy. Gdy jest nim spółka, podpis składa osoba, która jest upoważniona do reprezentacji podmiotu (w tej sytuacji konieczne będzie również podbicie weksla firmową pieczęcią).
Weksel chroni interesy wierzyciela w najszerszy możliwy sposób, a bezwarunkowość tego dokumentu, zapewnia szybsze uzyskanie nakazu zapłaty w odróżnieniu od samej umowy.
Co więcej, gdy w grę wchodzi weksel, dłużnik posiada znacznie mniej możliwości co do złożenia sprzeciwu lub zarzutów do wyroku sądowego.
Warto również podkreślić, że weksel usprawnia proces odzyskania należności poprzez niemalże błyskawiczne otrzymanie przez sąd tytułu wykonawczego, dzięki któremu możemy skierować sprawę do komornika.
Ponadto weksel jest dla wierzycieli kolejną z możliwości dochodzenia swoich roszczeń z tego względu, iż mając go, mogą oni zlecić odzyskanie długu profesjonalnemu podmiotowi, jakim jest firma windykacyjna lub wystawić wierzytelność na giełdzie długów.
Porównaj oferty najlepszych firm windykacyjnych
Niezależnie od tego, czy jako wierzyciel dysponujesz wekslem, czy też nie – zdecyduj się na windykowanie dłużnika jak najszybciej od powstania zobowiązania.
Natychmiastowe podjęcie działań mających na celu odzyskanie pieniędzy, jest szczególnie ważne, ponieważ szanse na powodzenie maleją odwrotnie proporcjonalnie do mijającego czasu.
Aby maksymalnie zwiększyć skuteczność windykacji faktur, warto zlecić jej przeprowadzenie profesjonalnym firmom zewnętrznym, które przy wykorzystaniu szeregu narzędzi i strategii, są w stanie ściągnąć dług już na etapie pozaegzekucyjnym.
Weksel jest papierem wartościowym, dlatego też wymagane jest, aby został on sporządzony w formie pisemnej. Aby dokument zachował ważność, prawo wekslowe wymienia precyzyjne elementy, które powinny być w nim zawarte, a należą do nich:
Trzeba mieć na uwadze, że brak jakiegokolwiek elementu unieważnia weksel. Wyjątkiem będzie termin i miejsce dokonania zapłaty, których nie trzeba wskazywać, wówczas, na mocy przepisów prawa wekslowego, weksel uważany jest za płatny za okazaniem w miejscu dokonania zapłaty czy miejscu zamieszkania trasata.
Pomijając obowiązkowe elementy weksla, można w nim zawrzeć również dodatkowe informacje. Mowa o klauzulach wekslowych, których wyróżniamy 4 rodzaje, a każdy z nich wiąże się z odmiennym skutkiem dla stron weksla.
Skutki wywołane za sprawą tego rodzaju klauzuli określone zostały w prawie wekslowym. Wyodrębniamy w tym przypadku 4 podtypy:
Umieszczenie jej na wekslu nie wywołuje skutków z punktu widzenia prawa wekslowego. Takie zapisy uznaje się za niepisane, np. klauzula zwalniająca wystawcę weksla z odpowiedzialności za zapłatę czy klauzula wymagająca zapłaty w obcej walucie.
Zamieszczenie jej powoduje nieważność weksla. Weksel należy do zobowiązań bezwarunkowych, dlatego przykładem zakazanej klauzuli będzie pisemne uzależnienie spełnienia zobowiązania wekslowego od jakiegokolwiek warunku.
Ma ona znaczenie tylko dla stosunków pozawekslowych. Do grupy zaliczana jest:
Jako że weksel stanowi interesującą alternatywę zabezpieczenia roszczeń, warto wiedzieć, kiedy traci on swoją ważność.
Ważne
Dokument weksla unieważnia się, w momencie gdy brak w nim co najmniej jednego z dwóch elementów: podpisu czy daty jego wystawienia.
Podstawą do podważenia ważności weksla może być np. podejrzenie, iż złożony podpis został sfałszowany.
Protest wekslowy składa się zwykle z powodu odmowy przyjęcia weksla przez trasata lub odmowy zapłacenia sumy wekslowej. Może być on złożony wyłącznie u notariusza.
Poza tym przyczyną dla sporządzenia protestu może być m.in. brak daty przyjęcia dokumentu weksla, a także odmowa wydania oryginału weksla.
Protest wekslowy jest warunkiem dokonania regresu, czyli poszukiwania zwrotnego. Jedyna sytuacja, w której można ubiegać się o regres bez protestu, jest umieszczenie na wekslu klauzuli „bez protestu”.
Autorka artykułu:
Klaudia BorkiewiczRedakcja CashFix to zespół zaangażowanych autorów, a także cenionych współpracowników. Jesteśmy dumni z bogatego dziedzictwa artykułów, które tworzymy. Naszym celem jest wspieranie naszych czytelników w podejmowaniu mądrych decyzji finansowych, dostarczanie rzetelnych, aktualnych i wartościowych treści dotyczących zarządzania finansami.
[email protected]W Krajowym Rejestrze Dłużników możesz sprawdzić wiarygodność kontrahenta i czy wywiązuje on się ze swoich zobowiązań. Wystarczy tylko kilka kroków.
Dochodzenie roszczeń nieraz musi zostać skierowane na drogę sądową. Sprawdź, jak napisać pozew o zapłatę, co to jest i jak go złożyć do sądu.
Twoim dłużnikiem jest kontrahent spoza Polski? Od niego też możesz odzyskać pieniądze. Sprawdź, czym jest windykacja zagraniczna i jak może Ci pomóc.