Restrukturyzacja – co to jest i na czym polega?

Problemy finansowe firm potrafią postawić ich przyszłość pod znakiem zapytania. Aby uchronić się przed zamknięciem spółki, przedsiębiorcy, nad którymi wisi widmo upadłości, decydują się na postępowanie restrukturyzacyjne. Według raportu Monitora Sądowego i Gospodarczego w pierwszym kwartale 2022 r. przeprowadzono ich aż 369. W artykule wyjaśniamy m.in., co to jest restrukturyzacja, na czym polega i kto może się jej poddać.

Restrukturyzacja – co to?

Aby w pełni zrozumieć zagadnienie, jakim jest postępowanie restrukturyzacyjne, w pierwszej kolejności należy zapoznać się z jego definicją.

Sama restrukturyzacja jest złożonym terminem, a o jego wieloaspektowości świadczą liczne konteksty użycia. Nas natomiast interesować będzie restrukturyzacja w odniesieniu do zagrożonych ogłoszeniem upadłości firm.

Restrukturyzacja jest więc szansą dla inwestorów w tarapatach finansowych, szukających sposobu na wyjście z kryzysu. Metoda ta zagwarantować ma również zwiększenie wydajności, a także zysków dla przedsiębiorstwa, dostosowując je do wymagań stawianych przez rynek.

W przypadku tej procedury niezbędne jest wyznaczenie profesjonalnego doradcy restrukturyzacyjnego. To właśnie na nim spoczywać będzie nadzór oraz kontrola bieżących działań dłużnika. Ponadto zajmuje się on również doradztwem w zarządzaniu, a także bierze udział w negocjacjach wewnątrzzakładowych czy tych z wierzycielami.

Restrukturyzację można rozumieć dwupłaszczyznowo:

• aspekt podmiotowy – zmiana w zakresie finansów, ekonomii oraz organizacji prawnej,
• aspekt przedmiotowy – zmiana w strukturze zatrudnienia, polityki produktowej, techniki czy rozwiązań technologicznych.

Restrukturyzacja – podstawa prawna

Formalny proces postępowania restrukturyzacyjnego w głównej mierze skupia się na pełnieniu funkcji zaradczej, ochraniając podmioty gospodarcze przed dotkliwymi skutkami ciężkiej sytuacji finansowej.

Postępowanie restrukturyzacyjne posiada swoje umocowanie prawne w przepisach ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne [Dz.U. z 2015 r. poz. 978] z późniejszymi zmianami.

Ustawodawca uregulował zakres oraz zasady działań prawnych, pozwalających na przeprowadzenie procedury restrukturyzacji.

Co ciekawe, sama restrukturyzacja nie musi wcale zachodzić w ramach przepisów, wynikających z prawa restrukturyzacyjnego, bowiem nierzadko przybiera ona formę mniej oficjalnych inicjatyw marketingowych czy ekonomicznych.

Na czym polega postępowanie restrukturyzacyjne?

Tak jak wielokrotnie już podkreślaliśmy, restrukturyzacja spółek stanowi alternatywę dla ogłoszenia upadłości firmy.

Czynności przeprowadzane w jej ramach koncentrują się na podejmowaniu szeregu pragmatycznych operacji nastawionych na ustabilizowanie sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa, optymalizację sposobu wykorzystania dostępnych zasobów czy też na ogólnej poprawie konkurencyjności firmy na rynku.

Polegać ono będzie zatem na wdrożeniu zmian w obrębie organizacji spółki, a także na wprowadzeniu rewolucyjnych modyfikacji dotyczących zarówno aktywów, jak i pasywów.

Kiedy i wobec kogo stosuje się restrukturyzację?

Restrukturyzacja stosowana jest, analogicznie do postępowania upadłościowego, wobec dłużników niewypłacalnych bądź zagrożonych niewypłacalnością dla obecnych i przyszłych wierzycieli.

W przepisach prawa restrukturyzacyjnego możemy odnaleźć wymogi, które muszą zostać spełnione, aby zaistniały przesłanki o niewypłacalności spółki:

• niezdolność do wywiązania się ze bieżących zobowiązań, których występowanie przekracza 3 miesiące,
• wartość zaległych zobowiązań przekracza wysokość majątku przedsiębiorstwa przez okres ponad dwóch lat.

Są one niezależne od siebie, w związku z czym wystarczy, aby wystąpiła choć jedna z nich.

Cele postępowania restrukturyzacyjnego

Motywem, który przyświeca przeprowadzaniu restrukturyzacji, jest przede wszystkim ochrona spółki przed ogłoszeniem upadłości na skutek zawarcia układu z wierzycielami.

Proponuje się wówczas rozwiązania, takie jak np. umorzenie części zadłużenia, rozłożenie zobowiązania na raty czy odroczenie terminu płatności.

W przypadku postępowania sanacyjnego dodatkowo proces obejmuje szereg selektywnie dobranych działań sanacyjnych, których celem w szczególności jest wypracowanie takich rozwiązań, które „uzdrowią” firmę od środka, poprawiając jej dochodowość i funkcjonowanie.

Rzecz jasna wszystko to realizowane jest przy jednoczesnym poszanowaniu, słusznych zresztą, interesów wierzycieli.

Skontaktuj się z doradcą już teraz!

Kto może poddać się restrukturyzacji?

W rozumieniu Prawa restrukturyzacyjnego, a dokładniej art. 4 ust. 1, restrukturyzowane mogą być wyłącznie przedsiębiorstwa. Według Kodeksu cywilnego do tej grupy zaliczać będziemy:

• osoby fizyczne,
• osoby prawne,
• jednostki organizacyjne,
• spółki kapitałowe, które nie prowadzą działalności gospodarczej (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne),
• wspólników osobowych spółek handlowych, ponoszących całkowitą odpowiedzialność całym swoim majątkiem za wszelkie zobowiązania spółki,
• wspólników spółek partnerskich.

Jakie są przyczyny restrukturyzacji?

Powodów, dla których właściciele firm decydują się na przejście procesu restrukturyzacji, jest wiele. Ponadto są one bardzo zróżnicowane i mają dwojaki charakter — zewnętrzny i wewnętrzny.

Czynniki wewnętrzne:

– duże koszty prowadzenia biznesu;

– nietrafiona polityka firmy;

– niska jakość produktów czy usług;

– kosztowna i nieopłacalna produkcja.

Czynniki zewnętrzne:

– pandemie i epidemie;

– inflacja;

– spadki na giełdach;

– zmiany w polityce gospodarczej;

– wzrost konkurencji.

Modele postępowań restrukturyzacyjnych

Na podstawie Ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne wyróżniamy cztery modele postępowań restrukturyzacyjnych:

• postępowanie o zatwierdzenie układu — określane wcześniej jako uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne lub też uproszczone postępowanie o zatwierdzenie układu;
• przyspieszone postępowanie układowe;
• postępowanie układowe;
• postępowanie sanacyjne.

Elementami, odróżniającymi je od siebie są: poziom sformalizowania sprawy, możliwość zastosowania różnego rodzaju rozwiązań restrukturyzacyjnych, a także skutki otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego dla każdej ze stron.

Dlaczego czynniki te mają aż takie znaczenie? - ponieważ to właśnie od nich zależy czas i koszt postępowania.

Zanim przejdziemy dalej, chcielibyśmy poświęcić chwilę uwagi postępowaniu o zatwierdzenie układu.

Jest to model postępowania restrukturyzacyjnego, który został wprowadzony wobec okoliczności, wiążących się z pandemią COVID-19. Funkcjonował on pod nazwą uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego jako czwarte skrzydło etapu „tarczy 4.0”, która miała pomóc przedsiębiorcom stanąć na nogi.

Spore zainteresowanie spowodowało aktualizację postępowania o zatwierdzenie układu na podstawie uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego, w związku z czym podmioty gospodarcze mogą z niego korzystać od dnia 1 grudnia 2021 r.

Jednakże warto pamiętać, iż tylko jedno z nich (tj. postępowanie sanacyjne) obejmuje reorganizację całego przedsiębiorstwa. Wszystkie pozostałe trzy polegają natomiast wyłącznie na zmianie struktury zadłużenia, nie zaś firmy.

Rodzaje restrukturyzacji przedsiębiorstw

Wiedząc już, jakie istnieją modele postępowania restrukturyzacyjnego, możemy płynnie przejść do rodzajów samej restrukturyzacji. Ich wybór ściśle powiązany jest z indywidualnymi potrzebami przedsiębiorców.

Na tej podstawie możemy wyodrębnić następujące formy:

• naprawcza – polega ona na wdrożeniu działań naprawczych, które mają wyprowadzić biznes z kryzysu. Najważniejszym założeniem tego rodzaju restrukturyzacji jest poprawa sytuacji finansowej, polepszenie stanu trwającej już działalności, np. produkcyjnej czy likwidacja zbędnego majątku,
• finansowa – opiera się ona na dokonywaniu zmian w polityce finansowej firmy. Przykładem może być redukcja bieżących kosztów, poszukiwanie inwestorów czy negocjacja warunków spłaty z wierzycielami,
• własnościowa – tyczy się prywatyzacji spółek,
• operacyjna — restrukturyzacja firmy tego rodzaju wiąże się z bieżącymi działaniami przedsiębiorstw. Zmiany koncentrują się w obrębie marketingu, zarządzania czy sprzedaży,
• dostosowawcza – długoterminowa. Skupia się na rozwoju, zastosowania innowacyjnych rozwiązań oraz na umocnieniu pozycji spółki na rynku,
• antycypacyjna – zmiany w przedsiębiorstwie dokonywane są na podstawie analizy rynku i konkurencji,
• majątkowa – polegać będzie na przeniesieniu aktywów i pasywów, sprzedając je innym podmiotom,
• zatrudnienia – związana jest ona z redukcją zatrudnienia lub z cięciem wynagrodzeń,
• produkcji – dotyczy racjonalizacji i modernizacji procesów produkcyjnych w firmie.

Zalety restrukturyzacji firmy

Do niewątpliwych korzyści należeć będzie rzecz jasna ochrona przed postępowaniem upadłościowym.

Restrukturyzacja, dzięki układowi wypracowanemu w porozumieniu z wierzycielami, daje gwarancję spłaty zobowiązań.

Nie sposób również nie wspomnieć o zabezpieczeniu przed postępowaniem egzekucyjnym, które polega na prowadzeniu czynności mających doprowadzić do spłaty zadłużenia bez uwzględniania woli dłużnika.

W tym kontekście konsekwencją otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego będzie uznanie zakazu spełniania w trakcie jego trwania świadczeń, które wynikają bezpośrednio z wierzytelności objętych z mocy prawa przytoczonym wyżej układem. Są nimi przede wszystkim:

• wierzytelności osobiste, które powstały przed otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego (wyjątkiem będzie sytuacja, kiedy ustawa stanowi inaczej);
• odsetki za okres od dnia otwarcia restrukturyzacji;
• wierzytelności zależne od warunku, jeżeli ziścił się on w czasie trwania restrukturyzacji.

Kiedy nie można się restrukturyzować?

Restrukturyzacja spółek pełni rolę koła ratunkowego dla podmiotów gospodarczych stojących na krawędzi upadłości. Jednakże nie każdy może się jej poddać.

Na mocy art. 8. - Prawo restrukturyzacyjne, sąd może odmówić otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, kiedy jego skutkiem byłoby pokrzywdzenie interesów wierzycieli.

Zamów rozmowę z doradcą

Koszty postępowania restrukturyzacyjnego

Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego nie jest rozwiązaniem bezpłatnym, a jego koszty uzależnione są od następujących kwestii:

• działalność rady wierzycieli,
• dokonywanie prawnych obwieszczeń,
• wynagrodzenie dla osób, które zostały zatrudnione przez zarządcę,
• wynagrodzenie nadzorcy oraz zarządcy,
• liczba wierzycieli zaangażowanych w postępowanie i suma ich wierzytelności,
• opis oraz szacunek składników masy sanacyjnej,
• opłaty sądowe.