Cesja wierzytelności – wzór z omówieniem

Nieterminowe regulowanie należności przez kontrahentów wpływa negatywnie na funkcjonowanie przedsiębiorstwa oraz zaburza jego stabilność. Gdy podjęte przez dotychczasowego wierzyciela działania windykujące okazały się bezskuteczne lub chciałby on odzyskać dług z pomocą firmy zewnętrznej, ma on możliwość przelać prawa do wierzytelności na osobę trzecią. Więcej o cesji wierzytelności wraz ze wzorem znajdziesz w tym artykule.

Cesja wierzytelności – na czym polega?

Cesja wierzytelności, bardzo dobrze znana w środowisku finansowym, jest często stosowaną praktyką z dziedziny zarządzania wierzytelnościami. Słowo cesja pochodzi z języka łacińskiego - “cessio”, co tłumacząc na język polski, oznacza ustąpienie.

Cesję wierzytelności można zdefiniować w następujący sposób:

Treścią cesji wierzytelności, jak sama nazwa wskazuje, jest wierzytelność, czyli prawo do żądania zapłaty od dłużnika. Funkcją cesji wierzytelności będzie przeniesienie wspomnianych uprawnień na inny podmiot.

Strony cesji wierzytelności

Stronami umowy cesji wierzytelności będą cedent i cesjonariusz. Cedent, czyli osoba przelewająca prawa do wierzytelności, w tym roszczenia o zaległe odsetki. Cesjonariusz, czyli osoba nabywająca prawo do wierzytelności poprzez umowę cesji wierzytelności.

Zawarcie tego typu umowy powoduje, iż świadczenie staje się należne nabywcy, a dotychczasowy wierzyciel przestaje nim być. Jest to dla niego o tyle korzystne rozwiązanie, iż pozbywa się on całego ciężaru, związanego z procesem odzyskiwania długu.

Cesja powiernicza

Warto również poruszyć temat cesji powierniczej, którą także można spotkać w praktyce obrotu wierzytelnościami.

Ten rodzaj z kolei polega na cedowaniu przez wierzyciela wierzytelności na nabywcę, którego zadaniem jest odzyskać należność, aby zwrócić ją pierwotnemu wierzycielowi. To zgrabne połączenie windykacji i cesji umowy.

Spełnia ona alternatywę dla klasycznej cesji wierzytelności. Spotkać się możemy też w tym przypadku z określeniem – cesja zwrotna.

Porównaj bezpłatnie firmy windykacyjne

Cesja wierzytelności – podstawa prawna

Operacja przelewu uprawnień do wierzytelności normowana jest w Kodeksie cywilnym, a dokładniej w art. 509 - 518 k.c.

"Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania."

Największe kontrowersje, stanowiące swoiste ograniczenie w swobodnym przepływie wierzytelności budzi „zastrzeżenie umowne”. Zapis ten jest swego rodzaju czynnikiem obstrukcji w procesie zawiadywania przez przedsiębiorcę jego portfelem.

Dowiedz się: Jak działają firmy ściągające długi?

Cesja wierzytelności – jakie korzyści?

Umowa cesji wierzytelności to zobowiązanie zawierane stosunkowo często na rynku gospodarczym. Opcja ta jest korzystna zarówno dla przedsiębiorców, jak i osób fizycznych.

Osoby fizyczne spotykają się z cesją polis ubezpieczeniowych na bank w sytuacji, kiedy podpisują one umowę kredytową. Dzięki temu bank czy firma pożyczkowa mają możliwość zabezpieczyć się na wypadek niespłacania udzielonego kredytu, co skutkuje przelaniem na bank świadczenia odszkodowawczego, które przysługuje osobie ubezpieczonej.

Przedsiębiorcy mają do dyspozycji o wiele więcej zastosowań, jakie daje im umowa cesji wierzytelności. Przede wszystkim traktowana jest jako sposób, aby wspomóc finansowanie działalności gospodarczej przedsiębiorstw.

Na ogół jednak instytucja cesji wierzytelności wykorzystywana jest przez przedsiębiorców, którzy z jakiegoś powodu nie chcą dochodzić roszczeń od dłużników w pojedynkę. Wówczas, dzięki umowie cesji wierzytelności podmioty zewnętrzne, np. firmy windykacyjne, stają się nowymi wierzycielami dłużnika, ściągając od niego zaległą kwotę zadłużenia.

To zrozumiałe podejście, ponieważ windykacja polubowna i sądowa na własną rękę bywają czasochłonne i wyczerpujące.

Przelew wierzytelności na firmę windykacyjną

Przelew wierzytelności, zwany również cesją, to proces przeniesienia praw do należności z jednego podmiotu na drugi. W przypadku przelewu wierzytelności, posiadacz wierzytelności (czyli osoba lub firma, która ma prawo do otrzymania określonej kwoty od dłużnika) przekazuje te prawa na inną osobę lub firmę, zwaną cesjonariuszem.

Głównym celem jest umożliwienie cesjonariuszowi odzyskania długu od dłużnika, często przy wykorzystaniu specjalistycznych narzędzi i strategii windykacyjnych. W praktyce terminy "przelew wierzytelności" i "cesja" są używane zamiennie, aby określić ten sam proces przeniesienia praw do należności na trzecią stronę, która podejmuje działania w celu odzyskania długu. 

Z profesjonalnym odzyskaniu środków pomagają firmy windykacyjne lub kancelarie specjalizujące się w tego rodzaju działaniach. Podejmują się one zadania odzyskania długu od dłużników w imieniu pierwotnego wierzyciela.

Co może być przedmiotem cesji wierzytelności?

Na kanwie polskiego prawa uznaje się, iż przedmiotem cesji mogą być wszystkie wierzytelności z wyjątkiem tych, których cedowaniu sprzeciwiają się przepisy ustawy, zastrzeżenia umowne bądź właściwość zobowiązania (dotyczy wierzytelności osobistych).

Niemniej warto nadmienić, że zgodnie z przepisami prawa cesja nie musi dotyczyć całej wierzytelności. Oznacza to, że jak najbardziej można scedować tylko jej część.

Przeczytaj: Przedawnienie długów – kiedy dług się przedawnia?

Wierzytelności przyszłe

Interesujący jest również fakt, że umowie cesji podlegać również mogą wierzytelności o charakterze przyszłym. Jednakże powołując się na Kodeks cywilny [Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93] należy spełniać w tym przypadku konkretny wymóg.

Otóż jeśli przedmiotem cesji wierzytelności jest wierzytelność, która jeszcze nie powstała, musi koniecznie względem niej istnieć stosunek prawny, według którego powstanie ona w przyszłości.

Co nie może być przedmiotem cesji wierzytelności?

W pierwszej kolejności trzeba podkreślić, że możliwość przelewu wierzytelności w drodze cesji wyłączają przede wszystkim wierzytelności niezbywalne z mocy przepisów prawa.

Jakie wierzytelności są niezbywalne?

Przykładem niezbywalnych wierzytelności będzie:

• wynagrodzenie za pracę (art. 84 k.p.);
• roszczenia, których tytułem są szkody na osobie;
• klauzula w umowie zawartej pomiędzy wierzycielem a osobą zadłużoną, zabraniająca dokonania cesji, np. bez zgody dłużnika;
• alimenty;
• prawa odkupu, pierwokupu;
• prawa służebności osobistej;
• prawa dożywocia.

Umowa cesji wierzytelności – wzór z omówieniem

W wielu przypadkach, jak również i w tym, polskie prawo nie narzuca konkretnego szablonu umowy cesji. Występują tu jednak pewne założenia, do których warto się stosować.

Sporządzenie umowy cesji – o czym pamiętać?

Mając na uwadze specyfikę samej umowy cesji wierzytelności, powinno sporządzić się ją:

• na piśmie – na wypadek konieczności sprostowania jakichkolwiek niejasności powstałych w momencie wykonywania postanowień umownych. Ponadto jest to konieczne, jeśli umowa, z tytułu której powstało zadłużenie, miała formę pisemną (art. 511 k.c.),
• dokładnie opisując wierzytelność – która ma zostać przedmiotem umowy cesji, nie zapominając przy tym o stosunku prawnym, z którego ona wynika,
• precyzując, która ze stron umowy zobowiązana jest do poinformowania dłużnika o dokonanym przelewie oraz do kiedy powinna to zrobić,
• zastrzeżenie w umowie, jeśli zbywca wierzytelności chce wziąć na siebie odpowiedzialność za niewypłacalność dłużnika.

Dodatkowo umowa cesji wierzytelności, zresztą jak każda inna umowa, powinna zawierać takie elementy jak data oraz miejsce zawarcia umowy, szczegółowe określenie stron oraz istotne informacje dotyczące cesji.

Wzór z omówieniem

Poniżej prezentujemy przykładowy wzór, który posłużyć może jako umowa cesji, pozwalająca przelać wierzytelności innemu podmiotowi.

Wzór

Omówienie

1. Standardowo, jak przy każdym dokumencie, należy wskazać miejscowość oraz datę jego sporządzenia.
   
2. i 3. Oba punkty są miejscem, w którym wpisuje się miejscowość oraz datę zawarcia umowy.

4. W tym miejscu wpisuje się dane cedenta, czyli pierwotnego wierzyciela, który chce przelać do niej prawa innemu podmiotowi.

5. W tym miejscu wpisuje się dane cesjonariusza, czyli nowego wierzyciela, który staje się nabywcą wierzytelności.

6. W podpunkcie 6 trzeba wpisać dokładne dane dłużnika, pozwalające na jego identyfikację.

7. Tytułem, z którego wynika przelewana wierzytelność, może być np. niezapłacona faktura.

8. Wartość przelewanej wierzytelności.

9. Tu należy słownie określić wartość przelewanej wierzytelności.

10. W tym miejscu wskazuje się dokładną datę, w której roszczenie stało się wymagalne, czyli będzie to dzień po upływie terminu płatności np. niezapłaconej faktury.

11. Tutaj widnieje pole, gdzie można wpisać, jakie dokumenty, z których wynika wierzytelność, zostały załączone do umowy.

12. Sprzedając wierzytelność, określa się cenę, którą nabywca powinien uiścić przy zakupie. Należy podać dokładną wartość.

13. W tym punkcie sporządzający umowę powinien słownie zapisać wartość kwoty, za którą sprzedaje on wierzytelność.

14. i 15. Aby umowa stała się ważna zarówno cedent, jak i cesjonariusz składają czytelne i własnoręczne podpisy.

Cesja wierzytelności – dłużnik

No dobrze, ale gdzie w tym wszystkim dłużnik?

Po pierwsze, polskie prawo nie wymaga zgody dłużnika na przelew wierzytelności, chyba że zapis umowny zastrzega prawo do posiadania zgody zadłużonego na scedowanie wierzytelności.

Co więcej, nie przewiduje się żadnych konsekwencji braku zawiadomienia dłużnika o cesji, co nie oznacza, że temat się zamyka.

Sprawdź: Windykator – kto to jest i czym się zajmuje?

Dlaczego zawiadomienie dłużnika o cesji jest ważne?

W celu uniknięcia nieporozumień, wynikających ze zmiany wierzyciela, informuje się osobę zadłużoną o scedowaniu wierzytelności. Robi się to po to, aby dłużnik po prostu wiedział, komu spłacić należność.

W sytuacji kiedy nie zostało mu to przedstawione, może on spłacić dług pierwotnemu wierzycielowi, co naturalnie rodzi niemałe zawiłości.

Wtedy nabywca wierzytelności będzie musiał skontaktować się ze zbywcą wierzytelności i wezwać go do zwrotu pieniędzy.

Przelew wierzytelności a niewypłacalność dłużnika

Przelew wierzytelności stanowi kluczowy element zarządzania ryzykiem finansowym, jednakże wiąże się również z szeregiem istotnych kwestii. Zgodnie z przepisami prawa, zbywca wierzytelności ponosi odpowiedzialność wobec nabywcy za zapewnienie, że prawa związane z wierzytelnością są mu właściwie przekazywane. W przypadku, gdyby zbywca dokonał przelewu wierzytelności po wcześniejszym umorzeniu długu, który stanowił przedmiot cesji, zobowiązany jest on do poniesienia odpowiedzialności przed nabywcą za taką niezgodność.

Jednakże istotną kwestią, która może wpływać na proces zwany przelewem wierzytelności, jest także wypłacalność dłużnika. Standardowo, zgodnie z prawem, zbywca nie odpowiada za wypłacalność dłużnika wobec nabywcy. Jeśli więc nabywca nie jest w stanie wyegzekwować płatności od dłużnika, ryzyko to spoczywa na nim, a nie na zbywcy. Niemniej jednak możliwe jest zmienienie tej zasady poprzez odpowiednią klauzulę zawartą w umowie. Zbywca ma możliwość przyjęcia na siebie odpowiedzialności za wypłacalność dłużnika, co oznacza, że nabywca wierzytelności może żądać od zbywcy odszkodowania, w przypadku niewyegzekwowania należności od dłużnika. Takie postanowienie może być uregulowane w umowie między stronami, zgodnie z przepisami prawa. Ostatecznie, właściwe uregulowanie tych aspektów w umowie związanej z przelewem wierzytelności stanowi istotny element zabezpieczający interesy zarówno zbywcy, jak i nabywcy.

Dłużnik ma również prawo do potrącenia innej wierzytelności, przysługującej zbywcy, z tej, która została scedowana. Barierą nie będzie powstanie wymagalności wierzytelności dopiero w momencie, gdy dłużnik otrzyma zawiadomienie o jej przelewie.

Prawo to nie przysługuje mu jednak wtedy, kiedy wierzytelność względem jej zbywcy stała się wymagalna w późniejszym czasie niż ta, która została scedowana.

Odzyskaj pieniądze od dłużnika

Wezwij dłużnika do zapłaty póki dług się nie przedawnił: Wzór przedsądowego wezwania do zapłaty