Wezwanie do wydania rzeczy – kiedy i jak je napisać?

Wezwanie do wydania rzeczy to oficjalne żądanie skierowane do osoby, która posiada cudzą rzecz i nie chce jej dobrowolnie zwrócić. Dowiedz się jak prawidłowo przygotować taki dokument, co powinien zawierać, w jakich sytuacjach można się nim posłużyć oraz co zrobić gdy takie wezwanie do wydania rzeczy okaże się nieskuteczne.

Czym jest wezwanie do wydania rzeczy?

Wezwanie do wydania rzeczy to dokument stosowany w sytuacjach, w których nastąpiło przywłaszczenie mienia. Taki dokument może zostać wystawiony przez właściciela lub każdego ze współwłaścicieli, który posiada prawo własności danej rzeczy.

Przedmiotem przywłaszczenia może być rzecz ruchoma albo prawo majątkowe. Jeśli ktoś przejął cudzą własność i nie chce jej dobrowolnie zwrócić warto przed wstąpieniem na drogę sądową lub przed zgłoszeniem przestępstwa przywłaszczenia, wysłać oficjalne wezwanie. Dokument taki stosuje się, by była szansa polubownego rozwiązania sporu. Warto znać też przepisy prawne, z których wynika możliwość wystosowania dokumentu i późniejszych działań prawnych.

Kiedy i po co stosuje się wezwanie do wydania rzeczy?

Przywłaszczenie to sytuacja, w której przede wszystkim stosuje się wezwanie do wydania rzeczy. W świetle prawa przywłaszczenia to wykroczenia lub przestępstwa. Klasyfikacja zależy od wartości przywłaszczonej rzeczy.

Najczęściej stosuje się je w sytuacjach, gdy ktoś:

• nie oddał rzeczy po zakończeniu najmu, pożyczki lub innej umowy,
• znalazł rzecz i zamiast ją oddać – zatrzymał (przywłaszczenie rzeczy znalezionej),
• był pracownikiem, współpracownikiem, wspólnikiem i nie zwrócił firmowego mienia,
• pożyczył coś „na chwilę”, ale przestał reagować na prośby o zwrot.

Wezwanie to pierwszy krok, który może pomóc w odzyskaniu rzeczy bez udziału sądu lub policji.

Wezwanie do wydania rzeczy — podstawy prawne

Wezwanie do wydania rzeczy to instytucja oparta przede wszystkim na przepisach Kodeksu cywilnego i Kodeksu postępowania cywilnego. Może stanowić zarówno próbę polubownego załatwienia sprawy, jak i formalny warunek umożliwiający późniejsze dochodzenie roszczeń na drodze sądowej.

Podstawowym przepisem, który pozwala właścicielowi żądać zwrotu rzeczy od osoby nieuprawnionej, jest art. 222 § 1 Kodeksu cywilnego:

"Art. 222. § 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.".

USTAWA z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny

Oznacza to, że osoba, która posiada tytuł własności do rzeczy (np. sprzętu, samochodu, maszyny), ma prawo domagać się jej zwrotu od każdej osoby, która ją posiada bezprawnie – niezależnie od tego, czy doszło do przywłaszczenia, czy np. do zakończenia umowy najmu.

Wezwanie do wydania rzeczy może wynikać także z innych przepisów, np. dotyczących konkretnych umów:

art. 675 § 1 k.c. (umowa najmu):

„Po zakończeniu najmu najemca obowiązany jest zwrócić rzecz w stanie niepogorszonym.”

art. 746 § 1 k.c. (umowa zlecenia):

„Po wykonaniu zlecenia przyjmujący zlecenie obowiązany jest zwrócić dającemu zlecenie wszystko, co uzyskał przy wykonywaniu zlecenia.”

W podobny sposób działają też przepisy dotyczące leasingu, przechowania, użyczenia czy dzierżawy.

Zgodnie z art. 187 § 1 pkt 3 Kodeksu postępowania cywilnego, pozew powinien zawierać informację, czy strony podjęły próbę polubownego rozwiązania sporu. Doręczenie wcześniejszego wezwania może więc pełnić funkcję:

• dowodu dobrej woli i chęci rozwiązania sporu bez udziału sądu,
• warunku wstępnego – w niektórych sprawach brak takiego wezwania może wpłynąć na ocenę kosztów procesu.

Wysłanie dokumentu może mieć znaczenie dowodowe – pokazuje, kiedy właściciel zażądał zwrotu. Zanim wyślesz dokument koniecznie, sprawdź jak prawidłowo go sporządzić.

Jak przygotować skuteczne wezwanie do wydania rzeczy?

Dokument wezwania, który ma skutkować zwrotem rzeczy, które zostały przywłaszczone powinien zawierać konkretne informacje o tym co jest przedmiotem przywłaszczenia, o obu stronach sporu i terminach zwrotu rzeczy. Przygotowując wezwanie, warto trzymać się standardów, by jak najlepiej udowodnić swoje prawo do posiadania rzeczy. Można też skorzystać z gotowego wzoru, który wypełnia się danymi właściwymi dla sprawy.

Co musi zawierać wezwanie do wydania rzeczy?

W dokumencie warto jasno napisać:

• kto jest właścicielem rzeczy (czyli Ty lub Twoja firma),
• co dokładnie ma być zwrócone (np. "laptop Dell, numer seryjny XYZ", albo "samochód Opel Astra, nr rej. ABC123"),
• na jakiej podstawie osoba miała dostęp do tej rzeczy (np. umowa najmu, użyczenia, zatrudnienie),
• dlaczego teraz powinna ją zwrócić (np. umowa się zakończyła, żądasz zwrotu),
• termin zwrotu – najlepiej wskazać konkretną datę (np. „w ciągu 7 dni od otrzymania wezwania”),
• informację o możliwych konsekwencjach – np. zgłoszenie sprawy na policję lub pozew sądowy,
• twój podpis i dane kontaktowe.

Dokument powinien być też opatrzony odpowiednim nagłówkiem i nadany do odpowiedniej osoby listem poleconym (najlepiej z potwierdzeniem odbioru). Dokument możesz sporządzić samodzielnie lub skorzystać z naszego wzoru.

Wezwanie do wydania rzeczy — wzór

Skorzystaj z naszego wzoru i prześlij go do osoby, która nie chce Ci zwrócić Twojej własności, a jeśli wezwanie nie przyniesie rezultatu, możesz podjąć dalsze kroki.

Przywłaszczenie — dalsze kroki

Jeśli ktoś nie chce oddać Twojej rzeczy, mimo że nie ma już do niej żadnych praw (np. umowa najmu wygasła, a rzecz nie została zwrócona), możemy mówić o przywłaszczeniu. To sytuacja, w której osoba mająca wcześniej legalny dostęp do rzeczy (np. użytkownik, najemca, znajomy) postanawia ją zatrzymać dla siebie. Jeśli osoba nie zwróciła przywłaszczonej rzeczy po wysyłce wezwania do wydania mienia, możesz skierować sprawę do sądu i rozpocząć postępowanie sądowo-egzekucyjne, albo zgłosić sprawę na policję wchodząc tym samym na drogę postępowania karnego.

Postępowanie sądowo-egzekucyjne

Gdy wezwanie do wydania rzeczy nie przynosi skutku, a rozmowy nie działają, możesz wystąpić do sądu z pozwem o wydanie rzeczy (tzw. powództwo windykacyjne). Co warto wiedzieć?

• Pozew składa się do sądu cywilnego właściwego dla miejsca zamieszkania pozwanego.
• Musisz wykazać, że jesteś właścicielem rzeczy oraz że osoba, od której żądasz wydania, nie ma już do niej prawa.
• Sąd może wydać wyrok nakazujący wydanie rzeczy, a gdy pozwany dalej się nie podporządkuje, możesz skierować sprawę do komornika.

Komornik przeprowadza wtedy egzekucję rzeczy, czyli ma prawo wejść do lokalu dłużnika (z udziałem policji, jeśli to konieczne) i odebrać mu Twoją własność.

Postępowanie karne

W niektórych sytuacjach możesz też skorzystać z drogi karnej. Przywłaszczenie rzeczy jest przestępstwem opisanym w art. 284 § 1 Kodeksu karnego:

"Kto przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia wolności do 3 lat.".

USTAWA z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny

Możesz złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa na policji lub w prokuraturze. W takim postępowaniu musisz wskazać wszystkie dowody: dokumenty, umowę, potwierdzenie własności, korespondencję z dłużnikiem.

Policja może przesłuchać osobę, która nie oddaje rzeczy, a w razie potrzeby zabezpieczyć dowody. Postępowanie karne może nie tylko doprowadzić do odzyskania rzeczy (np. w ramach zabezpieczenia), ale również sprowadzić konkretną karę na dłużnika.

Postępowanie karne jest wykorzystywane zwłaszcza w sytuacji, gdy przywłaszczenie jest faktycznie przestępstwem. Według prawa wartość przedmiotu sporu stanowi podstawę określenia czy mamy do czynienia z przestępstwem przywłaszczenia, czy z wykroczeniem.

Obecnie kwotą, która oddziela przestępstwo przywłaszczenia od wykroczenia, wynosi 800 zł.

W przypadku przywłaszczenia i odzyskiwania rzeczy często przewija się również temat praw własności do nieruchomości oraz praw majątkowych.

Przywłaszczenia rzeczy a przywłaszczenie prawa majątkowego

Przywłaszczenie prawa majątkowego polega na bezprawnym zawłaszczeniu przez daną osobę nie rzeczy fizycznej, ale prawa, które ma wartość majątkową – na przykład prawa do pieniędzy, wierzytelności, udziałów w spółce, praw autorskich czy np. prawa do korzystania z lokalu.

Takie działanie jest karalne na podstawie art. 284 § 2 Kodeksu karnego, który mówi:

"Tej samej karze [co przywłaszczenie rzeczy] podlega, kto przywłaszcza sobie cudze prawo majątkowe.".

Jeśli ktoś, kto miał dostęp do Twojego konta lub pełnomocnictwo do Twoich pieniędzy, przelewa je na siebie i traktuje jak własne – może to być właśnie przywłaszczenie prawa majątkowego. W takich sprawach pomóc może zgłoszenie sprawy do firmy windykacyjnej.

Wezwanie do wydania rzeczy w relacjach prywatnych i biznesowych

Sytuacje przywłaszczenia mienia mogą zdarzyć się zarówno w przypadku relacji biznesowych, jak i prywatnych. W życiu prywatnym chodzi najczęściej o np. pożyczony sprzęt, samochód czy inne przedmioty. W biznesie natomiast – o zwrot towaru, maszyny, dokumentów czy przedmiotu najmu.

W relacjach prywatnych, ze znajomymi, czy rodziną, takie wezwanie zazwyczaj przynosi efekt bardzo szybko. Wiele osób obawia się wysłać je, ponieważ grozi to pogorszeniem relacji z dłużnikiem. Nie należy w takiej chwili zapominać o tym, że pożyczona rzecz jest nadal Twoja, a dobre relacje zostały naruszone przez brak jej zwrotu.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Czy wezwanie do wydania rzeczy musi być sporządzone na piśmie?

Nie ma takiego obowiązku, ale forma pisemna daje dowód, że próba polubownego załatwienia sprawy miała miejsce. W razie sporu w sądzie pisemne wezwanie będzie bardzo pomocne.

Ile czasu trzeba dać adresatowi na wydanie rzeczy?

Nie ma sztywnego terminu w przepisach. Najczęściej stosuje się 7 lub 14 dni. Termin powinien być „rozsądny” i uwzględniać realne możliwości osoby zobowiązanej do zwrotu.

Co jeśli adresat nie odpowie na wezwanie do wydania rzeczy?

Warto zachować dowód doręczenia i rozważyć kolejne kroki: złożenie zawiadomienia o przywłaszczeniu (jeśli spełnione są przesłanki) lub pozew o wydanie rzeczy do sądu cywilnego.

Czy można żądać wydania rzeczy, jeśli oddano ją dobrowolnie, ale z zastrzeżeniem zwrotu?

Tak. Jeżeli rzeczy zostały powierzone komuś na określony czas lub warunkowo (np. do naprawy, wynajmu, testów), a nie zostały zwrócone po ustalonym terminie, właściciel ma prawo żądać ich wydania.